здра́да
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
здра́да |
| Р. |
здра́ды |
| Д. |
здра́дзе |
| В. |
здра́ду |
| Т. |
здра́дай
здра́даю |
| М. |
здра́дзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
здра́да, -ы, М -дзе, мн. -ы, здрад, ж.
1. Здрадніцтва інтарэсам радзімы, пераход на бок ворага.
З. радзіме.
2. Парушэнне вернасці каму-, чаму-н.
З. сябру.
З. ідэалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
здра́да ж. изме́на; преда́тельство ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здра́да, ‑ы, М ‑дзе, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. здраджваць — здрадзіць (у 1 знач.); вераломства. А калі б я парушыў прысягу, Гнеў сяброў хай мяне не міне, Хай ад рук партызанаў я лягу, Пакарайце за здраду мяне. Астрэйка.
2. Дзеянне паводле дзеясл. здраджваць — здрадзіць (у 2 знач.). Здрада ідэалам. □ Як самае нікчэмнае падзенне, народная мудрасць асуджае здраду звычаям свайго народа. Шкраба. // Парушэнне сямейнай вернасці, вернасці ў каханні. Урэшце рэшт скончылася тым, што дзяўчына знайшла больш уважлівага хлопца і вышла замуж. Андрэй балюча перажываў здраду. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Здра́да ’пераход на бок ворага’. Рус. смал., варонеж., паўд., зах. зра́да, укр. зра́да ’здрада’, польск. zdrada, чэш., славац. zrada. Ст.-бел. здрада, зрада (з 1509 г.). У Насовіча здра́да ’здрада’, але зра́да ’агульная згода’, ’змова’, ’здрада’. Форма з устаўным ‑д‑ толькі ў бел. і польск., верагодна, бел. здрада < польск. zdrada ужо ў ст.-бел. (Булыка, Запазыч., 120). Форма ўключае корань rad‑ ’савет’ (гл. рада), прэфікс з‑ (< *jьz‑), відаць, гэта аддзеяслоўны (jьzraditi) назоўнік. Параўн. ням. з блізкай унутранай формай Ver‑rat ’здрада’ = ’раз + рада’. Значэнні ’згода’, ’змова’ звязаны з унутранай формай. У групе zr‑d устаўное (Карскі, 1, 353) у выніку уяўнай архаізацыі. Здрадца з суф. ‑ца (Гіст. лекс., 99), як і здрада, з польск. у ст.-бел. Меркаванне пра рад < *ręd (Крыўчык, Труды яз., 35) не адпавядае зах.-слав. фактам, дзе rad не можа быць з ręd. Брукнер, 650; Голуб-Копечны, 439; Махэк₂, 505; Фасмер, 2, 105.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адсту́пніцтва, -а, н.
Паводзіны, спосаб дзеяння адступніка; здрада ранейшым поглядам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
верало́мства, -а, н.
1. гл. вераломны.
2. Парушэнне абавязацельстваў клятвы; здрада, вераломны ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зра́да
‘здрада’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
зра́да |
зра́ды |
| Р. |
зра́ды |
зра́д |
| Д. |
зра́дзе |
зра́дам |
| В. |
зра́ду |
зра́ды |
| Т. |
зра́дай
зра́даю |
зра́дамі |
| М. |
зра́дзе |
зра́дах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
перараджэ́нства, ‑а, н.
Пагард. Страта свайго былога светапогляду, здрада перадавым, прагрэсіўным, рэвалюцыйным ідэалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсту́пніцтва, ‑а, н.
Здрада ранейшым поглядам, перакананням. Нідзе адступніцтва і здрады Не знойдзе вораг між случчан. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)