збыць, збу́ду, збу́дзеш, збу́дзе; збыў, збыла́, -ло́; збудзь; збы́ты; зак., каго-што.
1. Знайсці збыт чаму-н., прадаць.
З. тавар.
2. Пазбавіцца, вызваліцца ад каго-, чаго-н. (разм.).
З. з рук.
З. бяду з галавы.
|| незак. збыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збы́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
збу́ду |
збу́дзем |
| 2-я ас. |
збу́дзеш |
збу́дзеце |
| 3-я ас. |
збу́дзе |
збу́дуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
збы́ў |
збылі́ |
| ж. |
збыла́ |
| н. |
збыло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
збу́дзь |
збу́дзьце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
збы́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
збыць (каго, што) сов.
1. сбыть, прода́ть, распрода́ть;
з. тава́р — сбыть (прода́ть, распрода́ть) това́р;
2. (освободиться, отделаться) сбыть, изба́виться (от кого, чего);
з. гасце́й — изба́виться от госте́й;
◊ з. з рук — сбыть с рук
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збыць, збуду, збудзеш, збудзе; пр. збыў, ‑ла, ‑ло; зак., каго-што.
1. Знайшоўшы пакупніка, прадаць што‑н. Збыць тавар. □ Маці спраў весці не ўмела, і ў мінулым годзе запушчаную і ўшчэнт разбураную гаспадарку прыйшлося збыць. Васілевіч. [Вятрак] не мог задаволіць патрэб вялікай гаспадаркі, і людзі, нагараваўшыся з ім, збылі яго амаль за нішто. Ракітны.
2. Разм. Прыладзіць, адаслаць куды‑н., стараючыся пазбавіцца ад каго‑н. Цяпер ужо здагадалася Зося: значыцца, гаспадыня хоча яе збыць на гэты час? Чорны. — Ды гэтак дзед захоча сабе маладую жонку ўзяць, балазе трапляецца выпадак збыць старую... Васілевіч. // Вызваліцца ад чаго‑н. непрыемнага, непатрэбнага. Збыць клопат. Збыць бяду з галавы.
•••
Збыць з рук — пазбавіцца ад каго‑, чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сбытьI сов., в разн. знач. збыць;
сбыть па́ртию това́ра збыць па́ртыю тава́ру;
◊
сбыть с рук збыць з рук.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да збыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перавырабля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., што.
Вырабляць больш, чым можна збыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няхо́дкі, ‑ая, ‑ае.
Які не мае попыту (пра тавар). [Загадчык:] — Талент прадаўца ў тым і заключаецца, каб умела і хутка збыць ходкі і няходкі тавар. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сімента́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Разм. Карова сіментальскай пароды. Карова старая, з адвіслым бокам, даўно б пара збыць, але вельмі малочная, сіменталка. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пугну́ць ’спалохаць, адагнаць; прадаць без патрэбы, змарнатравіць, збыць’ (Юрч. Сін.). Відаць, ад першапачатковага незафіксаванага дзеяслова *пудну́ць, формы аднакратнага дзеяння ад пу́дзіць (гл.), сярод значэнняў якога значэнне ’гнаць’ з’яўляецца зыходным і можа патлумачыць другасныя значэнні, параўн. разм. загнаць ’хутка прадаць, спіхнуць’; фанетычнае пераўтварэнне *podnǫti > *pognǫti ў далейшым паслужыла базай для ўтварэння рус. пугать ’палохаць’ (Сабалеўскі, РФВ, 62, 234) і “інтэнсіва” пугану́ць ’настрашыць, пагнаць’ (Растарг.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)