заста́ць, -та́ну, -та́неш, -та́не; -та́нь; зак.

Тое, што і заспець.

Вайна застала мяне ў дарозе.

|| незак. застава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заста́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. заста́ну заста́нем
2-я ас. заста́неш заста́неце
3-я ас. заста́не заста́нуць
Прошлы час
м. заста́ў заста́лі
ж. заста́ла
н. заста́ла
Загадны лад
2-я ас. заста́нь заста́ньце
Дзеепрыслоўе
прош. час заста́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

заста́ць сов.

1. (успеть увидеть) заста́ть;

я хаце́ў з. цябе́ адну́ — я хоте́л заста́ть тебя́ одну́;

2. (найти в каком-л. положении совершенно неожиданно) заста́ть, засти́чь, засти́гнуть;

вайна́ ~та́ла мяне́ ў даро́зе — война́ заста́ла (засти́гла) меня́ в доро́ге;

3. захвати́ть, пойма́ть, накры́ть;

з. на ме́сцы — злачы́нства захвати́ть (пойма́ть, накры́ть) на ме́сте преступле́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак., каго-што.

1. Прыбыўшы, паспець убачыць, знайсці каго‑, што‑н. на месцы. Макар Міхайлавіч пазірае, як набліжаецца вечар, і думае, што яму трэба спяшацца, каб застаць у лесе грузчыкаў. Мяжэвіч. Зося, як вярнулася з горада, не застала на полі старой дзічкі. Чорны.

2. Заспець, захапіць дзе‑н., у якім‑н. стане, за якім‑н. заняткам. Ноч застала Паходню і Зараніка ў полі. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

застаць, захапіць, злавіць; заспець, накрыць, застукаць, пераняць, запарваць (разм.); спаймаць (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

засту́каць², -аю, -аеш, -ае; зак., каго (разм.).

Захапіць, застаць на месцы злачынства.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заста́ть сов. заста́ць; (застигнуть — ещё) заспе́ць;

заста́ть до́ма заста́ць до́ма;

заста́ть впраспло́х враспло́х заста́ць (заспе́ць) неспадзе́ўкі (зняна́цку);

заста́ть в живы́х заста́ць жыво́га.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

няўло́ўны, -ая, -ае.

1. Такі, якога цяжка злавіць, застаць дзе-н.

Ваш намеснік н.

2. Ледзь прыкметны.

Н. рух.

Н. пах сена.

|| наз. няўло́ўнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зашчу́чыць

‘застаць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зашчу́чу зашчу́чым
2-я ас. зашчу́чыш зашчу́чыце
3-я ас. зашчу́чыць зашчу́чаць
Прошлы час
м. зашчу́чыў зашчу́чылі
ж. зашчу́чыла
н. зашчу́чыла
Загадны лад
2-я ас. зашчу́ч зашчу́чце
Дзеепрыслоўе
прош. час зашчу́чыўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

застава́ць, ‑стаю, ‑стаеш, ‑стае; ‑стаём, ‑стаяце.

Незак. да застаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)