замяні́ць, -мяню́, -ме́ніш, -ме́ніць; -ме́нены; зак., каго-што.
1. кім-чым. Узяць, скарыстаць, паставіць узамен другога.
З. сакратара новым.
2. Заняць чыё-н. месца, стаўшы раўнацэнным яму.
Сястра замяніла яму памерлую маці.
3. З’явіцца на змену каму-, чаму-н.
Песня заменіць сум.
4. Выпадкова ці наўмысна ўзяць чужую рэч замест сваёй, падмяніць.
З. галошы.
|| незак. заме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. заме́на, -ы, мн. -ы, -ме́н, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замяні́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
замяню́ |
заме́нім |
| 2-я ас. |
заме́ніш |
заме́ніце |
| 3-я ас. |
заме́ніць |
заме́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
замяні́ў |
замяні́лі |
| ж. |
замяні́ла |
| н. |
замяні́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
замяні́ |
замяні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
замяні́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
замяні́ць сов.
1. в разн. знач. замени́ть; (недостающее — ещё) возмести́ть;
з. зно́шаныя дэта́лі но́вымі — замени́ть изно́шенные дета́ли но́выми;
яна́ ~ні́ла яму́ ма́ці — она́ замени́ла ему́ мать;
рабо́ту сло́вам не заме́ніш — рабо́ту сло́вом не заме́нишь;
з. стра́ты — возмести́ть поте́ри;
2. разг. (вещи случайно) обменя́ть, обмени́ть;
з. кні́жку — обменя́ть (обмени́ть) кни́гу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
замяні́ць, ‑мяню, ‑меніш, ‑меніць; зак., каго-што.
1. кім-чым. Узяць, скарыстаць, паставіць узамен другога. Замяніць зношаныя дэталі новымі. □ Казанцаў замяніў сваю паласатую піжаму бездакорным светла-шэрым касцюмам. Васілевіч. // Падмяніць адно другім. Работу словам не заменіш. Прымаўка.
2. Заняць месца каго‑, чаго‑н., выконваючы яго абавязкі, ролю. З жалем зірнуў Андрэй на маці і зразумеў, што яна больш не работніца. Ён павінен замяніць яе, каб трымаць сям’ю. Чарнышэвіч. Панаса забралі як заложніка, каб дзед Талаш прыйшоў і замяніў сына. Колас.
3. З’явіцца на змену каму‑, чаму‑н. Сум заменіць песня. □ Я быў рад усяму, Што пісала яна, І адпісваў. Зіму замяніла вясна. Нядзведскі.
4. Выпадкова або наўмысна ўзяць чужую рэч замест сваёй; падмяніць. Замяніць кніжку. Замяніць галошы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заме́ньваць гл. замяніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замени́ть сов. замяні́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
незаме́нны, -ая, -ае.
Такі, якога цяжка або нельга замяніць, вельмі патрэбны.
Н. спецыяліст.
|| наз. незаме́ннасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
обменя́ть сов. абмяня́ць, мног. паабме́ньваць, замяні́ць, памяня́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заме́ннік, -а, мн. -і, -аў, м.
Матэрыял, выраб і пад., які па якіх-н. уласцівасцях можа замяніць іншы.
З. каляровых металаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заме́на, -ы, мн. -ы, -ме́н, ж.
1. гл. замяніць.
2. Той, хто (або тое, што) замяняе каго-, што-н.
Знайсці сабе замену.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)