заме́рці, -мру́, -мрэ́ш, -мрэ́; -мро́м, -мраце́, -мру́ць; замёр, -мёрла; -мры́; зак.
1. Стаць нерухомым, перастаць рухацца, дыхаць.
З. ад страху.
Ад нечаканасці замерла сэрца.
Словы замерлі на губах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Заціхаючы, спыніцца.
Стук капытоў замёр у далечыні.
К ночы рух на вуліцах замёр.
|| незак. заміра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. заміра́нне, -я, н.
З заміраннем сэрца (надта хвалюючыся ад чакання чаго-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заме́рці
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
замру́ |
замро́м |
| 2-я ас. |
замрэ́ш |
замраце́ |
| 3-я ас. |
замрэ́ |
замру́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
замё́р |
замё́рлі |
| ж. |
замё́рла |
| н. |
замё́рла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
замры́ |
замры́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
замё́ршы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заме́рці сов., в разн. знач. замере́ть; (оцепенеть — ещё) обмере́ть;
з. ад жа́ху — замере́ть (обмере́ть) от у́жаса;
вартавы́ замёр — часово́й за́мер;
но́ччу жыццё ў го́радзе ~рла — но́чью жизнь в го́роде замерла́;
сло́ва ~рла на ву́снах — сло́во за́мерло на уста́х;
гул замёр — звук за́мер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заме́рці, ‑мру, ‑мрэш, ‑мрэ; ‑мром, ‑мраце; пр. замёр, ‑мерла і ‑мёрла; зак.
1. Стаць нерухомым, перастаць рухацца. Камандзіры замерлі па камандзе «смірна», прыклалі рукі да пілотак. Якімовіч. Маятнік, хістануўшыся раз-другі, бліснуў і замёр зноў. Карпаў. // Сцішыцца, стаіцца. Мікола з Таняй схаваліся ў яме і замерлі. Новікаў. // Страціць на момант здольнасць рухацца, акамянець пад уплывам якога‑н. моцнага пачуцця. Замерці ад жаху. Замерці ад захаплення. □ Памятаю я, што ад гэтага жудаснага крыку я адразу ж замёр і ўсё маё цела раптам пахаладзела. Нікановіч. // Сціснуцца на момант, быццам спыніцца (пра сэрца), перарвацца (пра дыханне). Ад нечаканасці замерла сэрца, перахапіла дух. Гамолка.
2. перан. Спыніцца, перастаць дзейнічаць; заглухнуць. К восені 1915 г. прамысловае жыццё ў Мінску і іншых гарадах амаль поўнасцю замерла. «Весці». // Заціхнуць, замоўкнуць (пра гукі). Стук капытоў замёр у далечыні. □ Зноў замерлі ў небе маторы, быццам самалёт увайшоў у піке. Асіпенка.
3. (звычайна ў спалучэнні са словамі: «на вуснах», «на губах», «на языку» і пад.). Застацца нявыказаным (пра словы, гукі). Чаму замерлі словы на губах, Як заміраюць кроплі на лістах? Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўсагну́ты, -ая, -ае.
Сагнуты напалавіну, прыгнуты.
Замерці ў паўсагнутым становішчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
захолону́ть сов., прост. заме́рці; аняме́ць; змярцве́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заміра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да замерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заміра́ць несов., в разн. знач. замира́ть; (цепенеть — ещё) обмира́ть; см. заме́рці
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)