жыўцо́м, прысл. (разм.).
1. У жывым стане, жывым.
Узяць ваўка ж.
2. Гвалтоўна, жывасілам.
Вырваць дрэўца ж.
◊
Жыўцом з’есці (праглынуць) (разм.) — нападкамі, ганеннем звесці са свету, загубіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жыўцо́м
прыслоўе, утворана ад назоўніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| жыўцо́м |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
жыўцо́м нареч. живьём;
◊ ж. з’е́сці — живьём съесть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыўцо́м, прысл.
Разм.
1. У жывым стане, жывым. [У Палазка] мільгнула думка ўзяць другога фашыста жыўцом. Колас.
2. Гвалтоўна, жывасілам. Расце ў садзе маладое дрэўца. Дужэе, глыбей пускае карэнне.. І вось яго намерваюцца вырваць жыўцом і перасадзіць у іншае месца. Гроднеў.
3. Так як ёсць, не змяняючы, даслоўна. Фальклорная паэтыка існавала для Максіма Багдановіча не дзеля таго, каб жыўцом браць з яе гатовыя вобразы, тропы, інтанацыі і формы. Майхровіч. [К. Чорны] ніколі не пераносіў жыўцом, у сырым выглядзе ў раман бачанае. С. Александровіч.
•••
Жыўцом з’есці (праглынуць) гл. з’есці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жыўцо́м ’у жывым стане’. Рус. смал., пск., цвяр. живцо́м, укр. живце́м ’тс’, польск. żywcem ’пры жыцці, не змяняючы’. Прыслоўе з тв. скл. слова жывец 1 ’жывы’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
живьём нареч., прост. жыўцо́м;
живьём съесть жыўцо́м з’е́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыве́ц
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жыве́ц |
жыўцы́ |
| Р. |
жыўца́ |
жыўцо́ў |
| Д. |
жыўцу́ |
жыўца́м |
| В. |
жыўца́ |
жыўцо́ў |
| Т. |
жыўцо́м |
жыўца́мі |
| М. |
жыўцы́ |
жыўца́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Жывагло́т ’драпежнік, які глытае здабычу жыўцом’, ’бязлітасны прыгнятальнік’. (ТСБМ). Рус. живогло́т ’тс’. Складанае слова з жыв‑, ‑а‑ (< ‑о‑), глот (глът) з наступным пераносам значэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жывагло́т, ‑а, М ‑лоце, м.
Разм. Драпежнік, які глытае здабычу жыўцом. // перан. Пра сквапнага, бязлітаснага прыгнятальніка. Жыў спакойна цэлы век Невядомы чалавек. Жыў багатым жываглотам, Працаваць не меў ахвоты. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засілі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.
Разм.
1. Злавіць у сіло. Засіліць птушку.
2. Павесіць. — Цару і ўсім яго паслугачам гэтак насаліў, што яны жыўцом мяне з’елі б або на горкай асіне засілілі б. Сабаленка.
3. Абл. Зачэрпнуць. Махорка, нагнуўшыся, засіліў жменяй ваду і плюхнуў сабе на шчокі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)