жыха́р
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
жыха́р |
жыхары́ |
| Р. |
жыхара́ |
жыхаро́ў |
| Д. |
жыхару́ |
жыхара́м |
| В. |
жыхара́ |
жыхаро́ў |
| Т. |
жыхаро́м |
жыхара́мі |
| М. |
жыхару́ |
жыхара́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
жыха́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Той, хто жыве дзе-н.; насельнік.
Жыхары Беларусі.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец.
Ж. з пятай кватэры.
|| ж. жыха́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жыха́р, -ра́ м.
1. жи́тель, обита́тель;
2. (живущий в квартире, доме) жиле́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыха́р, ‑а, м.
1. Той, хто пражывае дзе‑н.; насельнік. На партах сядзеў чалавек у цёмнай вопратцы, зусім не падобнай да футравай вопраткі жыхароў поўначы. Шамякін. [Ніна] цяпер гарадскі жыхар, студэнтка універсітэта! Лупсякоў. / Пра жывёл, птушак, рыб і пад. Сярод лясных жыхароў .. [людзі] былі самыя слабыя, самыя няшчасныя. Маўр.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец. З парога .. [гаспадыня] баязліва паглядзела на тонкую перагародку майго пакоя, за якой ужо жылі новыя жыхары, Грачовы. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жы́хар. Рус. смал., пск., наўг., пецярб., алан., калін., арханг., вяцк. жи́харь, жи́хорь ’тс’ (і шэраг мясцовых семан. варыянтаў: ’гаспадар’, ’дамасед’, ’скупы’, ’свавольнік’, ’плясун’, ’злы дух’, ’птушка’, ’сялянская гаспадарка’, ’здаровая, буйная жывёла’). Фіксуецца з 1912 г. (Вярхоў, Назоўнікі на ‑ар (‑яр) у бел. мове, 1970, 35). Утворана з суф. ‑ар ад дзеяслоўнай асновы *жых‑. Рус. жи́ха́ть(ся) мае знач. ’качацца, качаць, гнуць’, у бел. адпаведны дзеяслоў не зафіксаваны. Паводле Мартынава–Міхневіча (Маладосць, 1969, 4, 136), суфікс ‑ха‑ ў дзеяслове жихати < жити ўказвае на інтэнсіўнасць дзеяння, як грымець — грамыхаць. Такое ўтварэнне не вельмі тыповае, таму не выключана і аналогія ці сувязь са знахар ад знаць (Фасмер, 2, 101) як табуістычнай назвай (параўн. рус. жихарь ’злы дух’). Параўн. і назвы асоб з арганічным ‑х‑: бляхар, кажухар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
южа́нин м. жыха́р по́ўдня;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́трыбіёнт
‘жыхар нары’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бо́трыбіёнт |
бо́трыбіёнты |
| Р. |
бо́трыбіёнта |
бо́трыбіёнтаў |
| Д. |
бо́трыбіёнту |
бо́трыбіёнтам |
| В. |
бо́трыбіёнта |
бо́трыбіёнтаў |
| Т. |
бо́трыбіёнтам |
бо́трыбіёнтамі |
| М. |
бо́трыбіёнце |
бо́трыбіёнтах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
навасе́лец, -льца, мн. -льцы, -льцаў, м.
Жыхар, які пасяліўся на новым месцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заі́рка
‘жан. да заірац - жыхар Заіра’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
заі́рка |
заі́ркі |
| Р. |
заі́ркі |
заі́рак |
| Д. |
заі́рцы |
заі́ркам |
| В. |
заі́рку |
заі́рак |
| Т. |
заі́ркай
заі́ркаю |
заі́ркамі |
| М. |
заі́рцы |
заі́рках |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)