жыха́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Той, хто жыве дзе-н.; насельнік.
Жыхары Беларусі.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец.
Ж. з пятай кватэры.
|| ж. жыха́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
жыха́р, -ра́ м.
1. жи́тель, обита́тель;
2. (живущий в квартире, доме) жиле́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
жыха́р, ‑а, м.
1. Той, хто пражывае дзе‑н.; насельнік. На партах сядзеў чалавек у цёмнай вопратцы, зусім не падобнай да футравай вопраткі жыхароў поўначы. Шамякін. [Ніна] цяпер гарадскі жыхар, студэнтка універсітэта! Лупсякоў. / Пра жывёл, птушак, рыб і пад. Сярод лясных жыхароў .. [людзі] былі самыя слабыя, самыя няшчасныя. Маўр.
2. Той, хто жыве ў памяшканні; жылец. З парога .. [гаспадыня] баязліва паглядзела на тонкую перагародку майго пакоя, за якой ужо жылі новыя жыхары, Грачовы. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жыха́р м
1. (насельнік) Éinwohner m -s, -, Bewóhner m -s, -; Ánwohner m -s, - (вуліцы);
гарадскі́ жыха́р Städter m -s, -, Stádtbewohner m;
карэ́нны жыха́р Úreinwohner m;
мясцо́вы жыха́р Éinheimische (sub) m -n, -n;
2. (які жыве ў кватэры) Bewóhner m -s, -; Míeter m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Жы́хар. Рус. смал., пск., наўг., пецярб., алан., калін., арханг., вяцк. жи́харь, жи́хорь ’тс’ (і шэраг мясцовых семан. варыянтаў: ’гаспадар’, ’дамасед’, ’скупы’, ’свавольнік’, ’плясун’, ’злы дух’, ’птушка’, ’сялянская гаспадарка’, ’здаровая, буйная жывёла’). Фіксуецца з 1912 г. (Вярхоў, Назоўнікі на ‑ар (‑яр) у бел. мове, 1970, 35). Утворана з суф. ‑ар ад дзеяслоўнай асновы *жых‑. Рус. жи́ха́ть(ся) мае знач. ’качацца, качаць, гнуць’, у бел. адпаведны дзеяслоў не зафіксаваны. Паводле Мартынава–Міхневіча (Маладосць, 1969, 4, 136), суфікс ‑ха‑ ў дзеяслове жихати < жити ўказвае на інтэнсіўнасць дзеяння, як грымець — грамыхаць. Такое ўтварэнне не вельмі тыповае, таму не выключана і аналогія ці сувязь са знахар ад знаць (Фасмер, 2, 101) як табуістычнай назвай (параўн. рус. жихарь ’злы дух’). Параўн. і назвы асоб з арганічным ‑х‑: бляхар, кажухар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
южа́нин м. жыха́р по́ўдня;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
навасе́лец, -льца, мн. -льцы, -льцаў, м.
Жыхар, які пасяліўся на новым месцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паўно́чнік¹, -а, мн. -і, -аў, м.
Жыхар, ураджэнец Поўначы.
|| ж. паўно́чніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стані́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.
Жыхар станіцы, казак.
|| ж. стані́чніца, -ы, мн. -ы, -ні́ц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)