ду́жы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ду́жы |
ду́жая |
ду́жае |
ду́жыя |
| Р. |
ду́жага |
ду́жай
ду́жае |
ду́жага |
ду́жых |
| Д. |
ду́жаму |
ду́жай |
ду́жаму |
ду́жым |
| В. |
ду́жы (неадуш.)
ду́жага (адуш.) |
ду́жую |
ду́жае |
ду́жыя (неадуш.)
ду́жых (адуш.) |
| Т. |
ду́жым |
ду́жай
ду́жаю |
ду́жым |
ду́жымі |
| М. |
ду́жым |
ду́жай |
ду́жым |
ду́жых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ду́жы, -ая, -ае; дуж.
Які валодае вялікай фізічнай сілай.
Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж (прыказка).
|| наз. ду́жасць, -і, ж.
Прыродная д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ду́жы
1. си́льный, кре́пкий, дю́жий;
2. обл. большо́й;
◊ д. пол — шутл. си́льный пол;
як дуж — что есть мо́чи; изо всех сил;
узя́ўся за гуж — не кажы́, што не дуж — посл. взя́лся за гуж — не говори́, что не дюж
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́жы, ‑ая, ‑ае; дуж, дужа.
1. Значнай фізічнай сілы; здаровы, вынослівы. Першы сусед, які прыйшоў пабачыцца з .. [Антосем], быў Яўхім Мядзведзь, дужы, здаравенны мужчына, заядлы паляўнічы. Чарнышэвіч. Спадабалася і сама гаспадыня, гэткая працавітая калгасніца, дзябёлая, дужая. Шамякін. Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж. Прыказка. / Пра часткі цела. Юркавы рукі былі нязвыкла дужыя і па-мужчынску ўпэўненыя. Карпаў.
2. Разм. Вялікі, значны па ступені праяўлення, велічыні. Дужы вецер. Дужы мароз. □ Хвалі дужыя падпёрлі Лёд цяжкі. На дне ракі Тлустыя самы замёрзлі, Спяць пра лета шчупакі... Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ду́жы ’моцны’, сюды і ду́жа ’вельмі’. Прасл. *dužьjь ’тс’ (утварэнне ад *dugъ: ст.-рус. дугъ ’сіла’, чэш. duh; гэта параўноўваюць з літ. daũg ’многа’, гоц. daug, ням. taugen ’падыходзіць’ і г. д.). Агляд форм (у тым ліку польск. dużo, рус. дю́же, бел. ду́жа, укр. ду́же) гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 167–168, 150; гл. яшчэ Фасмер, 1, 550; Слаўскі, 1, 181–182. Прасл. характар мае *dužiti (параўн. бел. ду́жыць; няма ў Трубачова), *dużati (sę) (параўн. бел. ду́жацца); гл. Трубачоў, там жа, 166–167.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дужы, моцны, магутны, трывалы, вынослівы, цягавіты, здаровы; жылісты (разм.); мядзведжы (перан.) □ хоць у саху
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
ду́ж
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ду́ж |
дужа |
дужа |
дужы |
| Р. |
- |
- |
- |
- |
| Д. |
- |
- |
- |
- |
| В. |
- |
- |
- |
- |
| Т. |
- |
- |
- |
- |
| М. |
- |
- |
- |
- |
Крыніцы:
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дю́жий обл., прост. ду́жы, мажны́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здорове́нный прост. здараве́нны; (сильный) ду́жы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слабасі́льны, -ая, -ае.
1. Са слабым здароўем, недастаткова дужы.
С. чалавек.
2. 3 невялікай магутнасцю (спец.).
С. матор.
|| наз. слабасі́лле, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)