Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ду́жы, -ая, -ае; дуж.
Які валодае вялікай фізічнай сілай.
Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж (прыказка).
|| наз.ду́жасць, -і, ж.
Прыродная д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ду́жы
1. си́льный, кре́пкий, дю́жий;
2.обл. большо́й;
◊ д. пол — шутл. си́льный пол;
як дуж — что есть мо́чи; изо всех сил;
узя́ўся за гуж — не кажы́, што не дуж — посл. взя́лся за гуж — не говори́, что не дюж
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́жы, ‑ая, ‑ае; дуж, дужа.
1. Значнай фізічнай сілы; здаровы, вынослівы. Першы сусед, які прыйшоў пабачыцца з .. [Антосем], быў Яўхім Мядзведзь, дужы, здаравенны мужчына, заядлы паляўнічы.Чарнышэвіч.Спадабалася і сама гаспадыня, гэткая працавітая калгасніца, дзябёлая, дужая.Шамякін.Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж.Прыказка./ Пра часткі цела. Юркавы рукі былі нязвыкла дужыя і па-мужчынску ўпэўненыя.Карпаў.
2.Разм. Вялікі, значны па ступені праяўлення, велічыні. Дужы вецер. Дужы мароз. □ Хвалі дужыя падпёрлі Лёд цяжкі. На дне ракі Тлустыя самы замёрзлі, Спяць пра лета шчупакі...Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ду́жы stark, kräftig, robúst;
ду́жы дзяцю́к ein bärenstarker Kerl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ду́жы ’моцны’, сюды і ду́жа ’вельмі’. Прасл.*dužьjь ’тс’ (утварэнне ад *dugъ: ст.-рус.дугъ ’сіла’, чэш.duh; гэта параўноўваюць з літ.daũg ’многа’, гоц.daug, ням.taugen ’падыходзіць’ і г. д.). Агляд форм (у тым ліку польск.dużo, рус.дю́же, бел.ду́жа, укр.ду́же) гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 167–168, 150; гл. яшчэ Фасмер, 1, 550; Слаўскі, 1, 181–182. Прасл. характар мае *dužiti (параўн. бел.ду́жыць; няма ў Трубачова), *dużati (sę) (параўн. бел.ду́жацца); гл. Трубачоў, там жа, 166–167.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дужы, моцны, магутны, трывалы, вынослівы, цягавіты, здаровы; жылісты (разм.); мядзведжы (перан.) □ хоць у саху
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
ду́ж
прыметнік, якасны
адз.
мн.
м.
ж.
н.
-
Н.
ду́ж
дужа
дужа
дужы
Р.
-
-
-
-
Д.
-
-
-
-
В.
-
-
-
-
Т.
-
-
-
-
М.
-
-
-
-
Крыніцы:
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дю́жийобл., прост.ду́жы, мажны́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здорове́нныйпрост. здараве́нны; (сильный)ду́жы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)