да́рма і дарма́, прысл.
1. Бясплатна, за нішто.
Аддаць д. мех бульбы.
2. Бескарысна, марна.
Ні адной гадзіны не страціў д.
Д. вы хвалюецеся, усё будзе добра.
3. у знач. часц. Хай, так і быць.
Не хопіць бульбы? — Д.!
Дадасі яшчэ гароху.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дарма́
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| дарма́ |
- |
- |
Іншыя варыянты:
да́рма.
Крыніцы:
krapivabr2012,
prym2009,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
да́рма
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| да́рма |
- |
- |
Іншыя варыянты:
дарма́.
Крыніцы:
krapivabr2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дарма́
часціца
Іншыя варыянты:
да́рма.
Крыніцы:
krapivabr2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
да́рма
часціца
Іншыя варыянты:
дарма́.
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дарма́ нареч.
1. напра́сно, понапра́сну, по́пусту, зря, да́ром;
2. да́ром, беспла́тно;
3. в знач. частицы ничего́, пусть, пуска́й, ла́дно;
4. безл., в знач. сказ. напра́сно, зря;
◊ д. не про́йдзе — да́ром не пройдёт;
д. што — да́ром что
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дарма́ і да́рма, прысл.
1. Бескарысна, дарэмна, марна. Сцёпка сваё вядзе: чытае, піша, думае, разважае. Ні адзін вечар вольны не прападаў дарма. Колас. // Без дастатковых падстаў, беспрычынна. [Вярхоўскі:] Дарма, грамадзянін, злуяцеся. Маўзон.
2. Бясплатна, за нішто. У Ксавэра Блецькі цяпер толькі клопату ў галаве, каб Антон не еў дарма хлеба. Чорны. // Незаслужана, беспадстаўна. Наш сябра тытул атрымаў. Ну што ж, насі, такая справа. Ці па заслугах, ці дарма — Не так, прызнацца, і цікава. Гілевіч.
3. у знач. часціцы. Хай, так і быць. Не хопіць ці хлеба, ці бульбы? — Дарма! Дадасі яшчэ бобу. Дубоўка.
4. у знач. вык. Дробязь, не мае значэння. Баіцца — будзе ёй адплата — Чакаць дабра з таго дарма. Колас.
•••
Дарма што (уступальны злучнік) — хоць; нягледзячы на тое, што. Сядзіць Андрэйка з татам. Добра так умасціўся, дарма што трасе трохі. Юрэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Да́рма́ ’дарма’ (БРС, Шат.). Рус. дармо́, дарма́, дармя́, укр. да́рма́, да́рмо, польск. darmo, чэш. darmo, славен. dármo ’тс’ і г. д. Прасл. *darьmo (утварэнне ад *dariti ’дарыць’). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 4, 192–193.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дармо́, прысл.
Тое, што і дарма (у 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дармаўшчы́на, -ы, ж. (разм.).
Тое, што даецца дарма, бясплатна.
На дармаўшчыну кожны падкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)