далама́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. даламлю́ дало́мім
2-я ас. дало́міш дало́міце
3-я ас. дало́міць дало́мяць
Прошлы час
м. далама́ў далама́лі
ж. далама́ла
н. далама́ла
Загадны лад
2-я ас. даламі́ даламі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час далама́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

далама́ць сов. (сломать до конца) долома́ть;

д. мэ́блю — долома́ть ме́бель

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

далама́ць, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак., што.

Скончыць ламанне чаго-н зламаць зусім, канчаткова. Даламаць перагародкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

долома́ть сов. далама́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

доломи́ть сов., прост. далама́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дало́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да даламаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дало́млены доло́мленный; см. далама́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дало́мліваць несов. (ломать до конца) дола́мывать; см. далама́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пуха́ ’тупы канец яйца’ (ЛА, 1, Ян., Жд. 2, Сцяц., Янк. 2; в.-дзв., Шатал.; Сл. Брэс., ТС; карэліц., Жыв. сл.; глыб., беласт., Сл. ПЗБ; брагін., З нар. сл.; Некр., Мат. Гом.), пу́ха ’тс’ (Нас.; добр., светлаг., Мат. Гом.), пуха ’задняя частка лодкі’ (ТС; полац., Янк. 2; ПСл), ’пустата ў пятцы яйца; частка яйца, запоўненая паветрам’ (Шат., Сцяц.), сюды ж выраз дабіцца пухі ’давесці справу да канца’, добіць до пухі ’даламаць, дабіць канчаткова’ (ТС), а таксама пух ’тупы канец яйца’ (смарг., Сл. ПЗБ); параўн. укр. пуха ’тс’: добити до пухи, рус. дан. до пухи ’зусім, абсалютна ўсё’, польск. pucha ’тоўсты твар’, серб. пу́ха ’пухір’. Прасл. *риха, вытворнае ад *puxati ’дуць, дзьмуць’, значэнне лепш за ўсё тлумачыцца славен. puhel ’пусты, парожні’ (якое Мартынавым разглядаецца як “загадочное в этимологическом отношении”, гл. Этимология–1982, 9), г. зн. ’напоўнены (духам, паветрам)’ > ’пусты ў сярэдзіне’ (так Сной, 514), гл. пужаць, пух. Рус. пуга ’пустата ў курыным яйцы’, хутчэй за ўсё, у выніку азванчэння зычнага ў інтэрвакальным становішчы, параўн. памянш. пушка ’тс’ (а не *пу́жка, гл. СРНГ), або ў выніку кантамінацыі з пуга ’ўзгорак круглай формы’, ’падушка для пляцення карункаў’, адносна апошняга гл. Фасмер, 3, 399. Параўн. таксама харв. pus ’тупы канец яйца’, pušiti ’дыміць; выпускаць паветра’ (адмаўленне сувязі гл. Скок, 3, 85).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)