дава́льны,
У выразе: давальны склон — склон, які адказвае на пытанні: каму? чаму?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дава́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
дава́льны |
дава́льная |
дава́льнае |
дава́льныя |
| Р. |
дава́льнага |
дава́льнай
дава́льнае |
дава́льнага |
дава́льных |
| Д. |
дава́льнаму |
дава́льнай |
дава́льнаму |
дава́льным |
| В. |
дава́льны (неадуш.)
дава́льнага (адуш.) |
дава́льную |
дава́льнае |
дава́льныя (неадуш.)
дава́льных (адуш.) |
| Т. |
дава́льным |
дава́льнай
дава́льнаю |
дава́льным |
дава́льнымі |
| М. |
дава́льным |
дава́льнай |
дава́льным |
дава́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дава́льны: д. склон грам. да́тельный паде́ж
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дава́льны,
У выразе: давальны склон гл. склон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дава́льны: дав. скл. Параўн. укр. дава́льний (відмінок). Аналагічным утварэннем з’яўляецца і рус. да́тельный (падеж). Калька грэч. або лац. назвы. Для рус. мовы Фасмер (1, 485) лічыць зыходным лац. casus dativus, якое калькуе грэч. δοτική (πτῶσις). Паводле Шанскага (1, Д, Е, Ж, 17), у рус. мове гэта запазычанне са ст.-слав. мовы, дзе сустракаецца ў перакладзе Граматыкі Іаана Дамаскіна, які зрабіў Іаан, экзарх балгарскі (дательный). У ст.-слав. мове дательныи з грэч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
да́тельный / да́тельный паде́ж грам. дава́льны склон.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Таму́ ’па гэтай прычыне, вось чаму’, ’з гэтай (такой) мэтай’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Ласт.), ’з той прычыны’ (Бяльк.), том ’тс’ (гродз., Рам. Мат. Гр. 1). Укр. тому́, рус. потому́, ст.-польск. temu. З прасл. *tomu — адвербіялізаванай формы Д. скл. (т. зв. давальны прычыны і мэты) указальнага займенніка *tъ ’той’. Параўн. адвербіялізаваную форму М. скл. *ро tomъ, гл. по́тым (ESSJ SG, 2, 683; ЕСУМ, 5, 596). Скарочаная форма, паводле Карскага (2–3, 420), пад уплывам чом, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
склон, ‑у, м.
Граматычная катэгорыя іменных часцін мовы, у якой выражаюцца семантыка-сінтаксічныя адносіны паміж словамі; форма іменнай часціны мовы. Развіццё катэгорыі склону ў славянскіх мовах. □ Змяненне назоўнікаў па склонах называецца скланеннем. Граматыка.
•••
Вінавальны склон — склон, які адказвае на пытанні: каго? што?
Давальны склон — склон, які адказвае на пытанні: каму? чаму?
Месны склон — склон, які адказвае на пытанні: аб кім? аб чым?, ужываецца толькі з прыназоўнікам.
Назоўны склон — зыходная склонавая форма, у якой назоўнік ужываецца як назва асобы, прадмета, з’явы; адказвае на пытанні: хто? што?
Родны склон — склон, які адказвае па пытанні: каго? чаго?
Творны склон — склон, які адказвае на пытанні: кім? чым? і абазначае прыладу або спосаб дзеяння.
Ускосныя склоны — усе склоны, акрамя назоўнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)