дабра́цца, -бяру́ся, -бярэ́шся, -бярэ́цца; -бяро́мся, -бераце́ся, -бяру́цца; -бра́ўся, -бра́лася; -бяры́ся; зак., да каго-чаго.
1. Пасля затраты часу або сіл няскора дайсці, даехаць да якога-н. месца.
Д. да вёскі.
2. Прыкладаючы намаганні, дасягнуць разумення чаго-н.
Д. да сутнасці справы.
3. перан. Атрымаць магчымасць узяцца за каго-, што-н.; расправіцца з кім-н. (разм.).
Я да цябе яшчэ дабяруся.
|| незак. дабіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дабра́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дабяру́ся |
дабяро́мся |
| 2-я ас. |
дабярэ́шся |
дабераце́ся |
| 3-я ас. |
дабярэ́цца |
дабяру́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дабра́ўся |
дабра́ліся |
| ж. |
дабра́лася |
| н. |
дабра́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дабяры́ся |
дабяры́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
дабра́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дабра́цца сов.
1. в разн. знач. добра́ться;
ледзь ~ра́ўся да ха́ты — едва́ добра́лся до до́ма;
нарэ́шце ~ра́ліся да і́сціны — наконе́ц добра́лись до и́стины;
чака́й, дабяру́ся я да цябе́! — погоди́, доберу́сь я до тебя́!;
2. разг. (составиться) подобра́ться;
~ра́лася кампа́нія — подобрала́сь компа́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дабра́цца, ‑бяруся, ‑бярэшся, ‑бярэцца; ‑бяромся, ‑берацеся; зак.
1. Марудна або з цяжкасцю дасягнуць якога‑н. месца. Толькі пад самую раніцу дабраўся.. [Васіль], дапоўз да ўскраіны роднай вёскі. Лынькоў. Дзе пехатою, а дзе на спадарожных машынах, дзядзька за тыдзень дабраўся з Гродна ў свае Дабрынічы. Дамашэвіч. // Капаючы, разграбаючы і пад., наблізіцца да чаго‑н., здабыць што‑н. Капцы не былі яшчэ канчаткова прыкіданы зямлёй, і дабрацца да бульбы было зусім проста. Ермаловіч. // Пашыраючыся, распаўсюджваючыся, наблізіцца да каго‑, чаго‑н. У цяньку, куды пасля ночы не паспела дабрацца сонца, траву пакрывае шараваты іней. Ляўданскі. // Дайсці пры чытанні, размове і пад. да якога‑н. месца, падзеі. Здалося Цімоху — дабраўся да «цэнтра» размовы Койніш. Шынклер. // перан. Прыкладаючы намаганні, дасягнуць разумення чаго‑н. Дабрацца да ісціны. □ [Антон з Мікітам] няхутка дабраліся да сэнсу ігры гэтых літар і слоў. Ракітны.
2. Разм. Атрымаць магчымасць узяцца за каго‑, што‑н., расправіцца з кім‑н. [Другі рыбак:] Яшчэ дабяромся мы да паноў! Не вырвуць каты з нашых рук мазольных Азёр і невадоў! Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дабрацца, дасягнуць, дапасці, дапяць, дайсці, дабрысці, даплесціся, даехаць, дамчацца, даімчацца
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
дабе́льваць гл. дабяліць.
дабіра́цца гл. дабрацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
добра́ться сов., в разн. знач. дабра́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыпаўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; прыпо́ўз, -паўзла́, -ло́; -зі́; зак.
Дабрацца куды-н. паўзком.
П. да хаты.
|| незак. прыпаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́хаў, -е́хала; -е́дзь; зак.
Едучы, дабрацца да якога-н. месца; прыехаць.
Да горада можна д. на машыне.
|| незак. даязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зату́паць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. Пачаць тупаць.
З. нагамі.
2. Захадзіць.
Хутка затупаў па хаце.
3. Зайсці, дабрацца куды-н. (разм.).
За дзень не спяшаючыся затупаеш у горад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)