гіпо́тэза, -ы, мн. -ы, -тэз, ж.

Навуковае меркаванне, якое прыводзіцца для тлумачэння тых ці іншых з’яў і патрабуе тэарэтычнага абгрунтавання і праверкі на вопыце, перш чым стаць навуковай тэорыяй.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гіпо́тэза

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. гіпо́тэза гіпо́тэзы
Р. гіпо́тэзы гіпо́тэз
Д. гіпо́тэзе гіпо́тэзам
В. гіпо́тэзу гіпо́тэзы
Т. гіпо́тэзай
гіпо́тэзаю		 гіпо́тэзамі
М. гіпо́тэзе гіпо́тэзах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гіпо́тэза ж. гипо́теза

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гіпо́тэза, ‑ы, ж.

Прапанаванае для тлумачэння якіх‑н. з’яў навуковае меркаванне, ісціннасць якога яшчэ не даказана доследным шляхам. Гіпотэза аб касмічных гасцях Зямлі хвалявала калісь многіх вучоных і даследчыкаў, выклікала гарачую дыскусію. А потым паступова на яе забыліся. Шыцік. // Усякае меркаванне, дапушчэнне, здагадка.

[Ад грэч. hypóthesis — меркаванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гіпо́тэза ’гіпотэза’. Рус. гипо́теза, укр. гіпо́теза. Для бел. і ўкр. непасрэднай крыніцай з’яўляецца рус. гипо́теза (якое, паводле Фасмера (1, 407), запазычана з польск. hipoteza або ням. Hypothese; першакрыніца — лац. hypothesis < грэч.). Шанскі (1, Г, 80) выводзіць рус. слова з лац. hypothesis < грэч.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гипо́теза гіпо́тэза, -зы ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

імаве́рны, ‑ая, ‑ае.

Праўдападобны, магчымы, верагодны. Імаверная гіпотэза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касмагані́чны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з вывучэнном Сусвету. Касмаганічная тэорыя. Касмаганічная гіпотэза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дапушчэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. дапускаць — дапусціць (у 1, 2 і 3 знач.).

2. Меркаванне, гіпотэза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Ківіня́ ’качарга’ (Шатал.). Гіпотэза аб балтыйскім паходжанні слова абапіраецца на лат. t$ver©s ’круглая палка з зубчастым жалезам і ражкамі’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 114). Цікава, што літ. kivynas значыць ’апалонік (біял.)’, што, магчыма, сведчыць аб кальцы з балтыйскага для назвы апалоніка (гл. апалонік 2).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)