го́рды
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
го́рды |
го́рдая |
го́рдае |
го́рдыя |
| Р. |
го́рдага |
го́рдай
го́рдае |
го́рдага |
го́рдых |
| Д. |
го́рдаму |
го́рдай |
го́рдаму |
го́рдым |
| В. |
го́рды (неадуш.)
го́рдага (адуш.) |
го́рдую |
го́рдае |
го́рдыя (неадуш.)
го́рдых (адуш.) |
| Т. |
го́рдым |
го́рдай
го́рдаю |
го́рдым |
го́рдымі |
| М. |
го́рдым |
го́рдай |
го́рдым |
го́рдых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
го́рды, -ая, -ае.
1. Надзелены пачуццём уласнай годнасці, павагі да сябе.
Г. чалавек.
2. Поўны пачуцця задавальнення сабой.
Г. позірк.
3. Ганарысты, фанабэрысты.
Ласкавае цялятка дзвюх матак ссе, а гордае — ніводнай (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́рды, ‑ая, ‑ае.
1. Надзелены пачуццём уласнай годнасці, павагі да сябе. Чалавек наш горды і шчаслівы, Будучыня свеціцца ў вачах, Бо нясе ў сабе ён беражліва Дарагія рысы Ільіча! Звонак. // Поўны пачуцця задавальнення сваімі або чыімі‑н. поспехамі. [Моладзь] была гордая свядомасцю, што зрабіла вялікую справу. Колас. Успаміны хлопчыка палоняць, За бацьку горды хлопчык наш. А. Александровіч. // Які выражае гордасць. Горды позірк. □ Паша таксама калісьці красуняй лічылася: русыя валасы на прабор, карыя вочы, гордая пастава. Лось. // перан. Узвышаны, чысты. Гордая думка пра сыноў не выходзіла з галавы. Кавалёў. Дзесьці ў глыбіні істоты ў жанчыны заварушылася гордая радасць. Чорны.
2. Ганарысты, напышлівы, фанабэрысты. Яшчэ ўчора такія гордыя і грозныя, сёння кідаліся паны на калені перад Сёмкам-матросам. Лынькоў. Ласкавае цялятка дзвюх матак ссе, а гордае — ніводнае. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Го́рды ’горды’. Рус. го́рдый, укр. го́рдий, польск. gardy, чэш. hrdý, балг. гръд, серб.-харв. гр̑д, ст.-слав. гръдъ. Прасл. *gъrdъ (*gr̥dъ) ’тс’. Агляд гл. у Фасмера, 1, 440; Слаўскага, 1, 405–406, асабліва Трубачова, Эт. сл., 7, 206–207. Апошні прымае, як здаецца, экспрэсіўна-інавацыйнае паходжанне слова *gъrdъ і ўказвае на праблематычнасць і.-е паралелей.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прего́рдый разг. ве́льмі ганары́сты, ве́льмі го́рды.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́лічны, -ая, -ае.
1. Поўны велічы (у 2 знач.), урачыстасці; грандыёзны.
Велічная мэта.
В. помнік.
2. Важны, горды, поўны ўласнай гордасці.
Велічная поза.
В. позірк.
|| наз. ве́лічнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гамбі́сты ’горды’ (Касп.). Адносіцца да групы слоў га́мба, гамбава́ць, га́мбіць (гл.). Гамбісты < *ганьбісты. Зыходным значэннем, магчыма, з’яўляецца ’сарамлівы; той, хто саромеецца, ганьбіцца’, адсюль далей ’горды’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заця́ты, -ая, -ае.
1. Упарты, настойлівы ў ажыццяўленні чаго-н.
З. чалавек.
Зацятая барацьба.
Зацятая спрэчка.
2. перан. Працяглы, пастаянны, нязменны.
Зацятая варожасць.
З. боль.
3. Скрытны; затоены, насцярожаны.
Ён чалавек горды і з.
Зацятая маўклівасць.
4. Вельмі адданы чаму-н., заўзяты.
З. балельшчык.
|| наз. заця́тасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)