го́нты (ед. го́нта ж., гонт м.) собир.;
дом, кры́ты ~тамі — дом, кры́тый го́нтом;
◊ злазь з да́ху, не псуй ~ты — не бери́сь не за своё де́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Го́нты ’гонты’ (БРС, Шат., Касп.), адз. л. го́нта. Рус. (з Пятроўскай эпохі) гонг, го́нот, укр. гонг. Запазычанне з польск. gont або чэш. hont (першакрыніцай з’яўляецца ням. gant ’перакладзіны’). Гл. Фасмер, 1, 438.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́нта
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
го́нта |
го́нты |
| Р. |
го́нты |
го́нтаў |
| Д. |
го́нце |
го́нтам |
| В. |
го́нту |
го́нты |
| Т. |
го́нтай
го́нтаю |
го́нтамі |
| М. |
го́нце |
го́нтах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
го́нтавы, ‑ая, ‑ае.
Прызначаны для вырабу гонты. Гонтавы матэрыял. // Зроблены з гонты. Гонтавы дах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ганта́р, ‑а, м.
Чалавек, які займаецца вырабам гонты. // Той, хто пакрывае стрэхі гонтай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́нціна, ‑ы, ж.
Разм. Адна дошчачка гонты. Змайстраваў сабе [Янка-музыка] скрыпку з гонціны, начапіў драцяныя струны. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́нта, -ы, ДМ -нце, мн. -ы, -аў, ж., а таксама зб.
Дахавы матэрыял у форме невялікіх дошчачак, востра саструганых з аднаго боку і з пазам — з другога.
Ставіць хату пад гонтай.
Злазь з даху, не псуй гонты (прымаўка: не бярыся не за сваю справу).
|| прым. го́нтавы, -ая, -ае і ганто́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гонт м., собир., стр. го́нта, -ты ж., го́нты, -аў мн.; (одна штука) го́нта, -ты ж., разг. го́нціна, -ны ж.;
дом, кры́тый гонтом дом, кры́ты го́нтамі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
жыві́цца, жыўлю́ся, жы́вішся, жы́віцца; незак.
1. Карміцца, харчавацца. [Родны:] Што ж, тыгр — звер, як звер. Яму так прыродай вызначана — жывіцца мясам. Крапіва. Наступалі голад і смага. Байцы жывіліся жменяй макухі, дзесяткам гарошын. «Звязда». // Здабываць сродкі для існавання. Людзі з трох вёсак займаліся вырабам гонты і гэтым жывіліся. Чорны. Што зарабіць Эльза, шыючы сукенкі пападзянкам, тым толькі і жывілася з бацькамі. Гарэцкі.
2. Забяспечвацца тым, што неабходна для нармальнага існавання, развіцця, дзейнасці. Ірвецца [расток] да святла, расце бясконца І п’е зямлі сыры духмяны сок, І жывіцца магутнай сілай сонца... З. Астапенка. Маторы ў майстэрнях жывяцца электрычнай энергіяй. Шахавец. // перан. Падтрымліваць, узмацняцца чым‑н. (пра разумовую і творчую дзейнасць, псіхічны стан і пад.). [Беларуская] сатыра ўрастала ў народную глебу, жывілася яе сокамі. Казека. У многіх аўтараў паэзія жывіцца ўспамінамі. «ЛіМ».
3. Разм. Атрымліваць для сябе выгаду, карысць; нажывацца, абагачацца. — Не было ў нашым родзе людзей, якія б з чужога мазаля жывіліся. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)