гляк, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Нізкая гліняная пасудзіна з выпуклымі бакамі і вузкім горлам.
|| памянш. глячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. гля́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гляк (род. гляка́) м. горшо́к с у́зким го́рлышком
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гляк, ‑а, м.
Нізкая гліняная пасудзіна з выпуклымі бакамі і вузкім горлам. Хомка занёс бабам на жніво гляк сцюдзёна[й] вады. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гляк ’гаршчок з вузкім горлам’ (БРС, Шат., Касп.), глёк ’тс’ (Бяльк., Нас., Байк. і Некр.). Укр. глек, рус. гляк, глек, глёк, гилёк, ст.-рус. гълъкъ, голкъ, голькъ. Вельмі няяснае слова. Раней рэканструявалі прасл. формы тыпу *glьtъ і звязвалі гэта слова з прасл. glьjь ’глей’ (гл.). Так Бернекер, 1, 310; Трубачоў, Ремесл. терм., 217–218. Але Фасмер (1, 412) указвае на тое, што формы гэтага слова перашкаджаюць параўнанню з глей. Таму некаторыя даследчыкі мяркуюць, што гэта слова, магчыма, не спаконвечнае ў славян, і шукаюць крыніцу запазычання. Так, Гаўлава (гл. Этимология, 1966, 96 і наст.) думае, што ў даным выпадку да славян прыйшло культурнае слова з Міжземнамор’я. Параўн. грэч. лексемы, якія, як мяркуюць, маглі быць запазычаны ў слав. мовы: грэч. γαυλός ’збан’, γυλλάς ’від чашы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глячо́к, ‑чка, м.
Памянш.-ласк. да гляк; невялікі гляк. Маеш дачку — май і гарэлачку ў глячку. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карча́га², -і, ДМ -ча́зе, мн. -і, -ча́г, ж.
1. Тое, што і амфара (уст.).
2. Гляк для мазі (разм.).
|| прым. карча́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цу́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Кароткі кусочак дрэва. Цётка Яніха раптам пачала расшпільваць цуркі-гузікі ў кажусе. Каліна. / Пра кароткі кусочак галінак маліны, парэчак і пад. Галіна ўзяла лучыну, распаліла агонь у жалезнай пячурцы, наліла шырокі жоўты гляк вадою і паставіла яго зверху на пячурку. У гляк кінула малінавых цурак. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лячок ’глечык’ (гродз., Сцяц. Словаўтв.). Да гляк (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карча́га 1, ‑і, ДМ ‑чазе, ж.
Разм. Пень, вывернуты з карэннем; корч. Гануля дастала з-за коміна карчагі і стала чыркаць запалк[ай], якая адсырэла і не загаралася. Гурскі.
карча́га 2, ‑і, ДМ ‑чазе, ж.
1. Тое, што і амфара. Па такіх знаходках, як абломкі амфар, або карчаг, якія выкарыстоўваліся феадаламі для зберажэння він, відаць, што гэта пасяленне з самага пачатку не было сельскім. «Беларусь».
2. Разм. Гляк для мазі. Паны налева важна садзяць, Дзе іх сярмяжнікі не здрадзяць Ні пахам дзёгцю, ні карчагі, Ні відам латанай сярмягі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)