глей, -ю, м.
Вязкі асадак з мінеральных або арганічных рэчываў на дне вадаёмаў.
|| прым. гле́евы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гле́й
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
гле́й |
гляі́ |
| Р. |
гле́ю |
гляёў |
| Д. |
гле́ю |
гляя́м |
| В. |
гле́й |
гляі́ |
| Т. |
гле́ем |
гляя́мі |
| М. |
гле́і |
гляя́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глей (род. гле́ю) м.
1. ил;
2. вя́зкая гли́нистая по́чва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глей, ‑ю, м.
1. Адклады на дне вадаёмаў, у састаў якіх уваходзяць найдрабнейшыя часцінкі мінеральных і арганічных рэчываў; іл. Азёрныя глеі, запаўняючыя большым або меншым слоем дно азёрнай катлавіны, складаюцца з сумесі арганічных і мінеральных часцінак. Прырода Беларусі.
2. Слой глебы светлай афарбоўкі, які ўтварыўся пад уплывам жыццядзейнасці анаэробных бактэрый. Сіняватая ад глею дарога ідзе паміж тарфянога балота і поля. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Глей ’глей; гразкая, гліністая глеба’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сцяшк. МГ, Бяльк.). Лексема прасл. характару. Параўн. рус. глей, укр. глей, польск. glej (але Слаўскі, 1, 282, думае пра запазычанне польск. слова з усх.-слав. моў), чэш. glej ’клей, смала на дрэвах’ (гэта слова прыводзіць Трубачоў, Эт. сл., 6, 162, але g‑ указвае на запазычанне), серб.-харв. гле̑ј ’сорт гліны’. Трубачоў (там жа) лічыць, што гэта прасл. слова. Але Слаўскі (там жа) больш пераканаўча мяркуе, не прыводзячы матэрыялу з серб.-харв. мовы, што гэта толькі ўсх.-слав. лексема прасл. характару. Абодва даследчыкі бачаць сувязь слав. слова з іншымі і.-е. мовамі: с.-н.-ням. klei ’гліна’, грэч. γλία ’клей’. Гл. яшчэ Бернекер, 1, 310; Фасмер, 1, 411.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапрапе́левы, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да сапрапелю. Сапрапелевы глей. // Які ўтварыўся з сапрапелю. Сапрапелевы вугаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сугле́й ’зямля з дамешкам гліны’ (Ласт., Шымк. Собр.), ’глей’ (Юрч. Вытв.). З су- і глей, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сапрапе́ль, ‑ю, м.
Спец. Глей, які ўтвараецца на дне стаячых вадаёмаў з перагнілых рэштак жывёлін і раслін (выкарыстоўваецца для гразелячэння, як угнаенне і пад.).
[Ад грэч. sapros — гнілы і pelos — гразь, глей.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мы́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; незак.
1. Намыльваць сябе мылам.
2. Распускаючыся ў вадзе, даваць пену. Глей аж сіні, мыліцца, як сапраўднае мыла. Ваданосаў.
3. Зал. да мыліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)