вытырка́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. вытырка́юся вытырка́емся
2-я ас. вытырка́ешся вытырка́ецеся
3-я ас. вытырка́ецца вытырка́юцца
Прошлы час
м. вытырка́ўся вытырка́ліся
ж. вытырка́лася
н. вытырка́лася
Загадны лад
2-я ас. вытырка́йся вытырка́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час вытырка́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вытырка́цца несов., см. вытарка́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вытырка́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да вытыркнуцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́тыркнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак. (разм.).

Высунуцца, паказацца адкуль-н. знутры.

В. з акопа.

|| незак. вытырка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тарча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. Узвышацца, уздымацца над паверхняй, вытыркацца ўбок, уперад, уверх і пад.

З-пад снегу тарчалі дошкі.

2. перан. Знаходзіцца дзе-н., назаляючы сваёй непатрэбнай прысутнасцю (неадабр.).

Увесь дзень т. у суседзяў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

папрыгіна́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.

Прыгнуцца — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Мужчыны спыніліся, папрыгіналіся ў жыце, каб не вытыркацца, і пазіралі ў бок моста. Паўлаў. Маленькія дрэўцы, знясіленыя пад цяжарам снегу, .. папрыгіналіся. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

выступа́ть несов.

1. (выдаваться вперёд) выступа́ць, вытырка́цца;

2. в др. знач. выступа́ць; выхо́дзіць; см. вы́ступить;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пратырча́ка ’палка, якая тырчыць з зямлі’ (Ян.). Гл. прастарчака, параўн. варыянтнасць тырчэ́ць/стырчэ́ць ’вытыркацца’, з семантычна няяснай прыстаўкай.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стырча́ць ‘тырчэць’, ‘вытыркацца, высоўвацца’ (Некр. і Байк., Рам. 6, Ян.), стырч, стырчком ‘сторч, тарчмаком’ (Ласт.), стырч ‘палявы хвошч’ (лельч., ЛА, 1). Да тырчаць, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пішчу́га ’гушчар маладога лесу’ (Касп.; Станк.). Утворана пры дапамозе экспрэсіўна^ суф. ‑уга ад ∼пішч (гл. піша?) < прасл. *рьх‑/*ріх‑ ’штурхаць, вытыркацца, вылазіць, праколваючы, напіхваць’ (Мяркулава, Этимология–1976, 99–100). Параўн. таксама рус. наўг. пища ’густы лес’, тшфра ’гушчар, зараснік’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)