вы́рашыць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́рашу |
вы́рашым |
| 2-я ас. |
вы́рашыш |
вы́рашыце |
| 3-я ас. |
вы́рашыць |
вы́рашаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́рашыў |
вы́рашылі |
| ж. |
вы́рашыла |
| н. |
вы́рашыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́рашы |
вы́рашыце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́рашыўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́рашыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.
1. з інф. або з дадан. Абдумаўшы, прыйсці да якога-н. вываду, заключэння.
Ён вырашыў застацца тут.
2. што. Рашыць, знайсці адказ на што-н.
В. пытанне, праблему.
3. што і з інф. Прыняць рашэнне.
Вырашылі стварыць камісію.
4. што. Рассудзіць.
В. спрэчку.
◊
Вырашыць чый-н. лёс — прадвызначыць чыю-н. будучыню, зыход чаго-н.
|| незак. выраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вырашэ́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́рашыць сов.
1. реши́ть;
ён ~шыў заста́цца — он реши́л оста́ться;
2. разреши́ть; реши́ть;
в. пыта́нне — разреши́ть (реши́ть) вопро́с;
3. (спор, конфликт) разреши́ть; рассуди́ть;
◊ в. лёс — (чый) реши́ть судьбу́ (чью)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́рашыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.
1. з інф. або з дадан. сказам. Прыйсці да якога‑н. вываду, заключэння. Дзень у мяне быў у запасе, і я вырашыў навесці парадак у сваім жыллі. Ракітны. Васіль вырашыў, што ў сябра нейкая непрыемнасць і чакаў, калі Саша загаварыць сам. Шуцько.
2. што. Рашыць, знайсці адказ на што‑н. Вырашыць пытанне, праблему. □ Сацыялізм вырашыў вялікую сацыяльную праблему — ліквідаваў эксплуататарскія класы і прычыны, якія параджаюць эксплуатацыю чалавека чалавекам. Праграма КПСС. Вызваленне Панаса з няволі і выпадковае шчаслівае спатканне з ім вырашылі тую задачу, што паставіў сабе дзед Талаш. Колас. Прыйшла нарэшце тая ноч, якая павінна была вырашыць усё. Кулакоўскі.
3. што і з інф. Прыняць рашэнне. Па заяве ж, як і дамагаўся Міхал, вырашылі стварыць камісію і даручылі ёй яшчэ раз праверыць факты. Карпаў.
4. што. Рассудзіць. Вырашыць спрэчку, непаразуменне.
•••
Вырашыць лёс каго — прыняць рашэнне па якім‑н. пытанні, якое звязана з чыімі‑н. інтарэсамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вырашыць, рашыць; развязаць (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
вы́решить сов., прост. вы́рашыць, мног. павыраша́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Угадаць, разгадаць; правільна вырашыць; здагадацца, прадбачыць.
А. загадку.
А. ход падзей.
А. думку сябра.
|| незак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нава́жыць², -ва́жу, -ва́жыш, -ва́жыць; зак., з інф.
Намерыцца што-н. рабіць або зрабіць; вырашыць.
Н. правесці конкурс дзіцячых малюнкаў.
Н. перайсці на іншую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. Вырашыць зрабіць што-н.
Надумаліся паехаць на Нарач.
2. Многа падумаць.
Як надумаешся, дык заснуць не можаш ноччу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выраша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да вырашыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)