вы́рашыць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. вы́рашу вы́рашым
2-я ас. вы́рашыш вы́рашыце
3-я ас. вы́рашыць вы́рашаць
Прошлы час
м. вы́рашыў вы́рашылі
ж. вы́рашыла
н. вы́рашыла
Загадны лад
2-я ас. вы́рашы вы́рашыце
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́рашыўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вы́рашыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.

1. з інф. або з дадан. Абдумаўшы, прыйсці да якога-н. вываду, заключэння.

Ён вырашыў застацца тут.

2. што. Рашыць, знайсці адказ на што-н.

В. пытанне, праблему.

3. што і з інф. Прыняць рашэнне.

Вырашылі стварыць камісію.

4. што. Рассудзіць.

В. спрэчку.

◊

Вырашыць чый-н. лёс — прадвызначыць чыю-н. будучыню, зыход чаго-н.

|| незак. выраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вырашэ́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́рашыць сов.

1. реши́ть;

ён ~шыў заста́цца — он реши́л оста́ться;

2. разреши́ть; реши́ть;

в. пыта́нне — разреши́ть (реши́ть) вопро́с;

3. (спор, конфликт) разреши́ть; рассуди́ть;

◊ в. лёс — (чый) реши́ть судьбу́ (чью)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́рашыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак.

1. з інф. або з дадан. сказам. Прыйсці да якога‑н. вываду, заключэння. Дзень у мяне быў у запасе, і я вырашыў навесці парадак у сваім жыллі. Ракітны. Васіль вырашыў, што ў сябра нейкая непрыемнасць і чакаў, калі Саша загаварыць сам. Шуцько.

2. што. Рашыць, знайсці адказ на што‑н. Вырашыць пытанне, праблему. □ Сацыялізм вырашыў вялікую сацыяльную праблему — ліквідаваў эксплуататарскія класы і прычыны, якія параджаюць эксплуатацыю чалавека чалавекам. Праграма КПСС. Вызваленне Панаса з няволі і выпадковае шчаслівае спатканне з ім вырашылі тую задачу, што паставіў сабе дзед Талаш. Колас. Прыйшла нарэшце тая ноч, якая павінна была вырашыць усё. Кулакоўскі.

3. што і з інф. Прыняць рашэнне. Па заяве ж, як і дамагаўся Міхал, вырашылі стварыць камісію і даручылі ёй яшчэ раз праверыць факты. Карпаў.

4. што. Рассудзіць. Вырашыць спрэчку, непаразуменне.

•••

Вырашыць лёс каго — прыняць рашэнне па якім‑н. пытанні, якое звязана з чыімі‑н. інтарэсамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вырашыць, рашыць; развязаць (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

выраша́ць, вы́рашыць

1. (прыняць рашэнне) beschlíeßen* vt, entschéiden* vt; éinen Beschlúss fássen; schlüssig wérden;

2. (пытанне і г. д.) lösen vt; schlíchten vt (спрэчку); beréinigen vt, behében* vt (устараніць);

◊

выраша́ць ця́жкую зада́чу éine hárte Nuss knácken;

выраша́ць чый-н лёс j-s Schícksal besíegeln;

выраша́ць лёс чаго-н. über etw. (A) entschéiden*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́решить сов., прост. вы́рашыць, мног. павыраша́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адгада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

Угадаць, разгадаць; правільна вырашыць; здагадацца, прадбачыць.

А. загадку.

А. ход падзей.

А. думку сябра.

|| незак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нава́жыць², -ва́жу, -ва́жыш, -ва́жыць; зак., з інф.

Намерыцца што-н. рабіць або зрабіць; вырашыць.

Н. правесці конкурс дзіцячых малюнкаў.

Н. перайсці на іншую работу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. Вырашыць зрабіць што-н.

Надумаліся паехаць на Нарач.

2. Многа падумаць.

Як надумаешся, дык заснуць не можаш ноччу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)