вы́разаць, -ражу, -ражаш, -ража; вы́ражы і вы́раж; -разаны; зак.
1. што. Выняць, выдаліць або зрабіць што-н. рэзаннем.
В. пухліну.
В. што-н. з паперы.
2. што. Зрабіць, начарціць чым-н. рэжучым, вострым.
В. літару на дошцы.
3. што. Вырабіць разьбой.
В. лыжку.
4. што. Зрэзаць, адрэзаць для якой-н. патрэбы.
В. лазіну.
5. каго-што. Вынішчыць разнёй або загрызці ўсіх, многіх (пра ваўкоў).
Ваўкі выразалі статак авечак.
Бандыты выразалі ўсю сям’ю.
|| незак. выраза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і вырэ́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выраза́нне, -я, н., вырэ́званне, -я, н. (да 1—4 знач.) і вы́разка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выраза́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
выраза́ю |
выраза́ем |
| 2-я ас. |
выраза́еш |
выраза́еце |
| 3-я ас. |
выраза́е |
выраза́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
выраза́ў |
выраза́лі |
| ж. |
выраза́ла |
| н. |
выраза́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
выраза́й |
выраза́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
выраза́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́разаць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́ражу |
вы́ражам |
| 2-я ас. |
вы́ражаш |
вы́ражаце |
| 3-я ас. |
вы́ража |
вы́ражуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́разаў |
вы́разалі |
| ж. |
вы́разала |
| н. |
вы́разала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́ражы
вы́раж |
вы́ражыце
вы́ражце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́разаўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
выраза́ць несов.
1. в разн. знач. выреза́ть; (мед. — ещё) удаля́ть;
2. порт. вынима́ть, выреза́ть;
1, 2 см. вы́разаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́разаць, ‑ражу, ‑ражаш, ‑рэжа; заг. вы́ражы і вы́раж; зак., што.
1. Выняць, дастаць, выдаліць што‑н. рэжучым інструментам. Выразаць мёд з вулля. Выразаць міндаліны.
2. Зрабіць выраз у чым‑н. Выразаць пройму. Выразаць праём у сцяне.
3. Вымежаваць, адмераць (участак зямлі, лесу і пад.); нарэзаць. [Гушка:] — З якога ж тады кавалка мне Сурвіла выража мае дзве дзесяціны? Чорны. Перш за ўсё.. [Каліна] зрабіў нажом на кары дрэваў зарубкі, каб адзначыць граніцы сваёй гаспадаркі, і выразаў сабе вельмі ладны кавалак пушчы. Багдановіч.
4. Вырабіць што‑н. разьбой. Выразаць лыжку.
5. Зрабіць рэжучым інструментам надпіс, малюнак і пад. Выразаць пячатку, ініцыялы. □ Трэба было ў дасканаласці авалодаць друкарскай тэхнікай, адліць адпаведныя шрыфты, выразаць вялікія літары гравюры. С. Александровіч.
6. Зрэзаць, адрэзаць для якой‑н. патрэбы. Выразаць лазіну.
7. Вынішчыць, забіць халоднай зброяй. Бандыты выразалі ўсю сям’ю. // Спілаваць, высечы. Выразаць лес. // Загрызці ўсіх або многіх (пра ваўкоў). Выразаць статак.
выраза́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да вы́разаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Выраза́ць (БРС, Касп., Яруш.), выры́звацца ’з’яўляцца (аб калоссях, усходах)’ (малар., стол., Выг. дыс.), вырэ́звацца ’ўзыходзіць (пра сонца)’ (Шатал.). Гл. рэзаць. Апошняе значэнне — украінізм; параўн. вирі́зуватися ’выходзіць (аб месяцы)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кастры́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго (што).
Вы́разаць (выраза́ць) палавыя залозы; палягчаць (лягчаць).
|| наз. кастра́цыя, -і, ж. і кастры́раванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вырэ́зваць несов., см. выраза́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выпи́ливать несов. выпіло́ўваць, выраза́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)