вы́ разаць ы́ ражы і вы́ раж; -разаны; зак.
1. што . Выняць, выдаліць або зрабіць што-н. рэзаннем.
В. пухліну.
В. што-н. з паперы.
2. што . Зрабіць, начарціць чым-н. рэжучым, вострым.
В. літару на дошцы.
3. што . Вырабіць разьбой.
В. лыжку.
4. што . Зрэзаць, адрэзаць для якой-н. патрэбы.
В. лазіну.
5. каго-што . Вынішчыць разнёй або загрызці ўсіх, многіх (пра ваўкоў).
Ваўкі выразалі статак авечак.
Бандыты выразалі ўсю сям’ю.
|| незак. выраза́ ць а́ ю, -а́ еш, -а́ е і вырэ́ зваць , -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выраза́ нне , -я, н. вырэ́ званне , -я, н. знач. ) і вы́ разка , -і, Д М ж. знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выраза́ ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. выраза́ ю
выраза́ ем
2-я ас. выраза́ еш
выраза́ еце
3-я ас. выраза́ е
выраза́ юць
Прошлы час
м. выраза́ ў
выраза́ лі
ж. выраза́ ла
н. выраза́ ла
Загадны лад
2-я ас. выраза́ й
выраза́ йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час выраза́ ючы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́ разаць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Будучы час
адз. мн.
1-я ас. вы́ ражу
вы́ ражам
2-я ас. вы́ ражаш
вы́ ражаце
3-я ас. вы́ ража
вы́ ражуць
Прошлы час
м. вы́ разаў
вы́ разалі
ж. вы́ разала
н. вы́ разала
Загадны лад
2-я ас. вы́ ражыы́ раж
вы́ ражыцеы́ ражце
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́ разаўшы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
выраза́ ць несов.
1. в разн. знач. а́ ть; (мед. — ещё ) удаля́ ть;
2. порт. а́ ть, выреза́ ть;
1, 2 см. вы́ разаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́ разаць ‑ражу, ‑ражаш, ‑рэжа; заг. вы́ ражы і вы́ раж; зак. , што .
1. Выняць, дастаць, выдаліць што‑н. рэжучым інструментам. Выразаць мёд з вулля. Выразаць міндаліны.
2. Зрабіць выраз у чым‑н. Выразаць пройму. Выразаць праём у сцяне.
3. Вымежаваць, адмераць (участак зямлі, лесу і пад.); нарэзаць. [Гушка:] — З якога ж тады кавалка мне Сурвіла выража мае дзве дзесяціны? Чорны . Перш за ўсё.. [Каліна] зрабіў нажом на кары дрэваў зарубкі, каб адзначыць граніцы сваёй гаспадаркі, і выразаў сабе вельмі ладны кавалак пушчы. Багдановіч .
4. Вырабіць што‑н. разьбой. Выразаць лыжку.
5. Зрабіць рэжучым інструментам надпіс, малюнак і пад. Выразаць пячатку, ініцыялы. □ Трэба было ў дасканаласці авалодаць друкарскай тэхнікай, адліць адпаведныя шрыфты, выразаць вялікія літары гравюры.С. Александровіч .
6. Зрэзаць, адрэзаць для якой‑н. патрэбы. Выразаць лазіну.
7. Вынішчыць, забіць халоднай зброяй. Бандыты выразалі ўсю сям’ю. // Выразаць лес.// Выразаць статак.
выраза́ ць ‑а́ ю, ‑а́ еш, ‑а́ е.
Незак. да вы́ разаць .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выраза́ ць
1. herá usschneiden* vt мед. тс. á usoperieren vt
2. schní tzen vt з дрэва ); mé ißeln vt з каменя );
3. (знішчыць ) ní edermetzeln vt í edermachen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Выраза́ ць БРС , Касп. , Яруш. ), выры́ звацца ’з’яўляцца (аб калоссях, усходах)’ (малар. , стол. , Выг. дыс. ), вырэ́ звацца ’ўзыходзіць (пра сонца)’ (Шатал. ). Гл. рэзаць . Апошняе значэнне — украінізм; параўн. вирі́ зуватися ’выходзіць (аб месяцы)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кастры́ раваць , -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. незак. , каго (што
Вы́ разаць (выраза́ ць ) палавыя залозы; палягчаць (лягчаць).
|| наз. кастра́ цыя , -і, ж. і кастры́ раванне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вырэ́ зваць несов. см. выраза́ ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)