вы́перці, -пру, -праш, -пра; вы́пер, -рла; -пры; -перты; зак.
1. каго-што. Выцесніць напорам, выдавіць сілай.
В. дно ў бочцы.
2. каго. Выгнаць, выключыць, звольніць (разм.).
В. з хаты.
В. з работы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выдацца, высунуцца за межы чаго-н. (разм.).
В. наперад.
|| незак. выпіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́перці
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́пру |
вы́прам |
| 2-я ас. |
вы́праш |
вы́праце |
| 3-я ас. |
вы́пра |
вы́пруць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́пер |
вы́перлі |
| ж. |
вы́перла |
| н. |
вы́перла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́пры |
вы́прыце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́першы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́перці сов.
1. в разн. знач. вы́переть;
вада́ заме́рзла і ~рла дно ў бо́чцы — вода́ замёрзла и вы́перла дно в бо́чке;
в. з ха́ты каго́-не́будзь — вы́переть и́з дому кого́-л.;
2. прост. вы́лезть, вы́переться;
в. напе́рад — вы́лезть (вы́переться) вперёд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́перці, ‑пру, ‑праш, ‑пра; пр. выпер, ‑рла; зак.
1. што. Выціснуць, выдушыць што‑н. адкуль‑н. Выперці дно ў бочцы. Выперці шыбу.
2. каго. Разм. Прымусіць выйсці, выехаць адкуль‑н.; выгнаць. Выперці дзяцей з хаты. □ Напэўна б сход сарваўся, Але Трэзор Прыдумаў, чым даць рады: За вуха ўхапіў Свінню, Казёл паддаў ёй ззаду, і выперлі нягодніцу на двор. Корбан. // Выключыць, звольніць каго‑н. адкуль‑н. Выперці з установы.
3. без дап. Разм. Выдацца, высунуцца за межы чаго‑н. Выперці наперад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́перты вы́пертый; см. вы́перці 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выпіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. выперці.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выдавацца на паверхню, выпінацца.
Востры кадык выпірае на шыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́переть сов., в разн. знач. вы́перці, мног. павыпіра́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́пхнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.
1. Штурхнуўшы, прымусіць выйсці адкуль‑н.; выгнаць. Выпхнуць хулігана за дзверы. // Разм. Выправіць сілай куды‑н.; выперці. Сіламі ўсяе сям’і Валодзьку зноў выпхнулі ў школу. Карпюк.
2. Напіраючы, выштурхнуць. Толя кінуўся ў кухню-бакоўку,.. аберуч выпхнуў на двор рамы старога акна і выскачыў на снег. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выпіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да выперці.
2. Выдавацца на паверхню, выпінацца. Твар.. [танкіста] быў як набрынялы, і кадык выпіраў з расшпіленага мундзірнага каўняра. Чорны. Вера бачыла яго чорныя ўскудлачаныя валасы і вострыя лапаткі, што выпіралі з-пад бэзавай тэніскі. Асіпенка. // перан. Разм. Яскрава выяўляцца, прарывацца. У рысах майго твару не было той лагоднай сіметрыі, якая, мне тады здавалася, так падабаецца дзяўчатам; выпірала нейкая вуглаватасць, а шэрыя з жаўцізной вочы глядзелі пранікліва. Карпюк. Праз гэтую ціхую фразу так і выпірала наверх злосць. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выпіра́ць несов.
1. в разн. знач. выпира́ть;
лёдам ~ра́е па́лю — безл. льдом выпира́ет сва́ю;
в. каго́-не́будзь — выпира́ть кого́-л.;
з кішэ́ні не́шта ~ра́е — из карма́на что́-то выпира́ет;
у тво́ры зана́дта ~ра́е тэндэнцы́йнасць — в произведе́нии сли́шком выпира́ет тенденцио́зность;
2. прост. вылеза́ть, выпира́ться; см. вы́перці 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)