вы́паліць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́палю |
вы́палім |
| 2-я ас. |
вы́паліш |
вы́паліце |
| 3-я ас. |
вы́паліць |
вы́паляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́паліў |
вы́палілі |
| ж. |
вы́паліла |
| н. |
вы́паліла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́палі |
вы́паліце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́паліўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́паліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.
1. Спаліць да канца, цалкам.
Пажар выпаліў увесь лес.
Сонца выпаліла пасевы.
2. Ачысціць апальваннем.
В. бляху.
3. Зрабіць знак, рысунак на чым-н. распаленым прадметам.
В. узор.
В. кляймо.
4. што і ў чым. Кончыць паліць, прапаліць.
В. у печы.
5. Вырабіць абпальваннем.
В. цэглу.
6. Сказаць адным дыхам (разм.).
В. навіну.
|| незак. выпа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выпа́льванне, -я, н. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́паліць сов.
1. в разн. знач. вы́жечь;
со́нца ~ліла траву́ — со́лнце вы́жгло траву́;
в. во́чы — вы́жечь глаза́;
2. (у чым) истопи́ть (что), вы́топить (что);
в. у пе́чы — истопи́ть (вы́топить) печь;
3. (глиняные изделия) вы́жечь, обже́чь, вы́калить;
4. (сильно нагреть, прокалить) вы́жарить;
в. кастру́лю — вы́жарить кастрю́лю;
5. спец. наже́чь;
в. кляймо́ — наже́чь тавро́;
6. разг. вы́палить;
в. з ружжа́ — вы́палить из ружья́;
7. перен. вы́палить;
ён ~ліў усё гэ́та адны́м ду́хам — он вы́палил всё э́то одни́м ду́хом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́паліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
1. Спаліць, знішчыць агнём, жарам. Пажар выпаліў увесь лес. Сонца выпаліла траву. / у безас. ужыв. Бацька некалі меў светлыя вочы і ўсё бачыў, як і кожны здаровы чалавек. Яму выпаліла зрок, калі ён працаваў на заводзе, дзе выплаўлялі медзь. Лынькоў. // Ачысціць абпальваннем. Выпаліць арганічныя прымесі. // перан. Выкараніць, знішчыць бясследна. Памяці аб вас [загінуўшых] з душы маёй ні выпаліць, ні сцерці. Глебка.
2. Прапаліць, выпечы чым‑н. распаленым. Выпаліць дзірку. // Зрабіць распаленым жалезам знак, метку і пад. на паверхні чаго‑н. Выпаліць узор. □ Агонь на крылы маладыя плёснуў І выпаліў нязмыўнае таўро. Пысін.
3. што і ў чым. Кончыць паліць; прапаліць. Раніцай жанчына выпаліла ў печы, прыгатавала снеданне. Федасеенка.
4. Вырабіць абпальваннем. Выпаліць цэглу.
5. Разм. Выстраліць. Рыль.. трошкі адчуваў сябе як бы вінаватым перад дзедам Талашом, што ў яго такі хвацкі карабін, з якога можна выпаліць сем разоў у адзін зах[о]д. Колас.
6. перан. Разм. Нечакана і хутка сказаць што‑н. — Зброя ў цябе ёсць? — ва ўпор выпаліў адзін з паліцэйскіх. М. Ткачоў. Вася адным дыханнем выпаліў свой нядоўгі жыццяпіс. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́смаліць², -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што (разм.).
Знішчыць агнём, сонцам і пад.; выпаліць.
Пажар высмаліў лес.
Спёка высмаліла траву на паплавах.
|| незак. высма́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́палить сов., прям., перен. вы́паліць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выпа́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да выпаліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́палены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад выпаліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́смаліць
‘выпаліць’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́смалю |
вы́смалім |
| 2-я ас. |
вы́смаліш |
вы́смаліце |
| 3-я ас. |
вы́смаліць |
вы́смаляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́смаліў |
вы́смалілі |
| ж. |
вы́смаліла |
| н. |
вы́смаліла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́смалі |
вы́смаліце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́смаліўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
выпа́льванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. выпальваць — выпаліць (у 1, 2, 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)