вы́паліць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. вы́палю вы́палім
2-я ас. вы́паліш вы́паліце
3-я ас. вы́паліць вы́паляць
Прошлы час
м. вы́паліў вы́палілі
ж. вы́паліла
н. вы́паліла
Загадны лад
2-я ас. вы́палі вы́паліце
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́паліўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вы́паліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.

1. Спаліць да канца, цалкам.

Пажар выпаліў увесь лес.

Сонца выпаліла пасевы.

2. Ачысціць апальваннем.

В. бляху.

3. Зрабіць знак, рысунак на чым-н. распаленым прадметам.

В. узор.

В. кляймо.

4. што і ў чым. Кончыць паліць, прапаліць.

В. у печы.

5. Вырабіць абпальваннем.

В. цэглу.

6. Сказаць адным дыхам (разм.).

В. навіну.

|| незак. выпа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выпа́льванне, -я, н. (да 1—5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́паліць сов.

1. в разн. знач. вы́жечь;

со́нца ~ліла траву́ — со́лнце вы́жгло траву́;

в. во́чы — вы́жечь глаза́;

2. (у чым) истопи́ть (что), вы́топить (что);

в. у пе́чы — истопи́ть (вы́топить) печь;

3. (глиняные изделия) вы́жечь, обже́чь, вы́калить;

4. (сильно нагреть, прокалить) вы́жарить;

в. кастру́лю — вы́жарить кастрю́лю;

5. спец. наже́чь;

в. кляймо́ — наже́чь тавро́;

6. разг. вы́палить;

в. з ружжа́ — вы́палить из ружья́;

7. перен. вы́палить;

ён ~ліў усё гэ́та адны́м ду́хам — он вы́палил всё э́то одни́м ду́хом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́паліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.

1. Спаліць, знішчыць агнём, жарам. Пажар выпаліў увесь лес. Сонца выпаліла траву. / у безас. ужыв. Бацька некалі меў светлыя вочы і ўсё бачыў, як і кожны здаровы чалавек. Яму выпаліла зрок, калі ён працаваў на заводзе, дзе выплаўлялі медзь. Лынькоў. // Ачысціць абпальваннем. Выпаліць арганічныя прымесі. // перан. Выкараніць, знішчыць бясследна. Памяці аб вас [загінуўшых] з душы маёй ні выпаліць, ні сцерці. Глебка.

2. Прапаліць, выпечы чым‑н. распаленым. Выпаліць дзірку. // Зрабіць распаленым жалезам знак, метку і пад. на паверхні чаго‑н. Выпаліць узор. □ Агонь на крылы маладыя плёснуў І выпаліў нязмыўнае таўро. Пысін.

3. што і ў чым. Кончыць паліць; прапаліць. Раніцай жанчына выпаліла ў печы, прыгатавала снеданне. Федасеенка.

4. Вырабіць абпальваннем. Выпаліць цэглу.

5. Разм. Выстраліць. Рыль.. трошкі адчуваў сябе як бы вінаватым перад дзедам Талашом, што ў яго такі хвацкі карабін, з якога можна выпаліць сем разоў у адзін зах[о]д. Колас.

6. перан. Разм. Нечакана і хутка сказаць што‑н. — Зброя ў цябе ёсць? — ва ўпор выпаліў адзін з паліцэйскіх. М. Ткачоў. Вася адным дыханнем выпаліў свой нядоўгі жыццяпіс. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́паліць

1. verbrénnen* vt, áusbrennen* vt; éinäschern vt (ператварыць у попел);

со́нца вы́паліла траву́ die Sónne hat das Gras áusgebrannt;

во́раг вы́паліў вёску der Feind légte das Dorf in Schutt und Ásche;

2. (у печы) (éin)héizen vt;

3. (цэглу і г. д.) brénnen* vt;

4. разм. (выстраліць) éinen Schuss ábgeben* [ábfeuern]; перан. (сказаць) heráusplatzen vi (s) (што-н. mit D)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́смаліць², -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што (разм.).

Знішчыць агнём, сонцам і пад.; выпаліць.

Пажар высмаліў лес.

Спёка высмаліла траву на паплавах.

|| незак. высма́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́палить сов., прям., перен. вы́паліць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

выпа́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да выпаліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

выпа́льваць гл. выпаліць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вы́палены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад выпаліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)