вы́бухнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.
1. Узарвацца.
Снарад выбухнуў.
2. З сілай вырвацца адкуль-н.
Полымя з дымам выбухнула з печы.
3. перан. Нечакана пачацца, раптоўна ўзнікнуць (пра пачуцці, грамадскія ўзрушэнні).
Выбухнуў гнеў.
Выбухнула забастоўка.
|| незак. выбуха́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́бухнуць
‘узарвацца; нечакана пачацца’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
вы́бухне |
вы́бухнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́бухнуў |
вы́бухнулі |
| ж. |
вы́бухнула |
| н. |
вы́бухнула |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́бухнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́бухнуць
‘аднакратн. да вы+бухаць’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́бухну |
вы́бухнем |
| 2-я ас. |
вы́бухнеш |
вы́бухнеце |
| 3-я ас. |
вы́бухне |
вы́бухнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́бухнуў |
вы́бухнулі |
| ж. |
вы́бухнула |
| н. |
вы́бухнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́бухні |
вы́бухніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́бухнуўшы |
Крыніцы:
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́бухнуць сов.
1. взорва́ться;
2. (устремиться наружу) вы́рваться;
по́лымя з ды́мам ~нула з пе́чы — пла́мя с ды́мом вы́рвалось из пе́чи;
3. (внезапно возникнуть, с силой проявиться) вспы́хнуть, разрази́ться;
~нула забасто́ўка — вспы́хнула забасто́вка;
~нула вайна́ — разрази́лась война́;
4. прост. (вывалить, вылить сразу) вы́бухнуть;
в. ваду́ з вядра́ — вы́бухнуть во́ду из ведра́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́бухнуць 1, ‑не; зак.
1. Узарвацца, разляцеўшыся на часткі. Вось адзін снарад выбухнуў зусім блізка. Васілёнак.
2. З сілай вырвацца адкуль‑н. Танк адразу нейк акамянеў на месцы, і полымя з дымам выбухнула з яго. Чорны.
3. перан. Нечакана пачацца, раптоўна ўзнікнуць. Выбухнула забастоўка. Выбухнулі воплескі. □ Пажар той выбухнуў, як з грому, Хоць ён і меў свае прычыны. Колас. Жыў у тваёй маўклівасці прысуд. І, калі гнеў твой выбухнуў, раскуты, — Маё збавенне праз твае пакуты Прыйшло. Ды не пазбавіла пакут. Грачанікаў.
вы́бухнуць 2, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да выбухаць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́бухнуць ’узарвацца, успыхнуць’ (БРС, Байк. і Некр., Гарэц.). Ад бу́хнуць ’стукнуць, гупнуць’; параўн. выбух.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жахну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.
1. каго. Моцна спалохаць, выклікаць жах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выбухнуць, успыхнуць, бліснуць (пра маланку, полымя і пад.).
|| незак. жаха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
взорва́ться
1. узарва́цца, вы́бухнуць; (подорваться) падарва́цца, (разрушиться) разбуры́цца;
2. перен., разг. абу́рыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. Аднакратна моцна выкрыкнуць «ах!», выказваючы якое-н. пачуццё: захапленне, здзіўленне, шкадаванне, страх, смутак і пад.
Жанчына ахнула.
2. Моцна ўдарыць па чым-н.; выбухнуць, разарвацца, стрэліць, абрушыцца і г.д.
А. палкай па галаве.
|| незак. а́хаць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. а́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́бухаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. што. Выліць, высылаць усё адразу. Выбухаць усю ваду.
2. Вырасці, стаць вялікім. [Светлік:] — У два чалавечыя росты выбухалі канапелькі, як лес гулі. Лынькоў.
выбуха́ць, ‑ае.
Незак. да выбухнуць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)