бу́йны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́йны бу́йная бу́йнае бу́йныя
Р. бу́йнага бу́йнай
бу́йнае		 бу́йнага бу́йных
Д. бу́йнаму бу́йнай бу́йнаму бу́йным
В. бу́йны (неадуш.)
бу́йнага (адуш.)		 бу́йную бу́йнае бу́йныя (неадуш.)
бу́йных (адуш.)
Т. бу́йным бу́йнай
бу́йнаю		 бу́йным бу́йнымі
М. бу́йным бу́йнай бу́йным бу́йных

Крыніцы: piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

буйны́

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. буйны́ буйна́я буйно́е буйны́я
Р. буйно́га буйно́й
буйно́е		 буйно́га буйны́х
Д. буйно́му буйно́й буйно́му буйны́м
В. буйны́ (неадуш.)
буйно́га (адуш.)		 буйну́ю буйно́е буйны́я (неадуш.)
буйны́х (адуш.)
Т. буйны́м буйно́й
буйно́ю		 буйны́м буйны́мі
М. буйны́м буйно́й буйны́м буйны́х

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бу́йны, -ая, -ае.

1. Неспакойны, дзёрзкі, свавольны.

Б. нораў.

2. Моцны, парывісты.

Б. вецер.

|| наз. бу́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

буйны́, -а́я, -о́е; буйне́йшы.

1. Які складаецца з аднародных, больш чым сярэдняга памеру адзінак; падкрэслена вялікі па памеры.

Буйное зерне.

Буйныя літары.

Чалавек буйнога складу.

2. Вялікі па плошчы, колькасці, па канцэнтрацыі сродкаў.

Буйное прамысловае прадпрыемства.

Б. капітал.

3. Выдатны, найбольш прыкметны сярод іншых.

Б. спецыяліст.

Б. вучоны.

4. Важны, сур’ёзны.

Буйная размова.

5. Багаты, шчодры.

Буйная раса́.

6. Вялікі, хуткі, магутны.

Б. рост эканомікі.

7. Значны па выніках, важны па значэнні.

Буйная перамога.

8. Багаты, сакавіты.

Буйная збажына.

Усё на палях буйна (прысл.) красавала.

Буйная завязь.

Буйная зеляніна.

|| наз. бу́йнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

буйны́

1. в разн. знач. кру́пный;

б. дождж — кру́пный дождь;

~на́я рага́тая жывёла — кру́пный рога́тый скот;

~на́я бу́льба — кру́пный карто́фель;

б. вучо́ны — кру́пный учёный;

~на́я перамо́га — кру́пная побе́да;

~на́я арганіза́цыя — кру́пная организа́ция;

2. (о растительности) бу́йный;

~на́я збажына́ — бу́йные хлеба́;

б. рост траў — бу́йный рост трав

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́йны, ‑ая, ‑ае.

1. Неспакойны, свавольны, нястрыманы, дзёрзкі. Буйны нораў. Буйная галава. □ Ах, сцяжыначка-сцяжына буйнай юнасці маёй. Машара. І будзем помніць мы яго ізноў Паэта — буйнага, жывога. Таўбін.

2. Моцны, нястрымны. Буйны вецер. Буйная паводка. Буйны гнеў. Буйная весялосць.

буйны́, ‑а́я, ‑о́е.

1. Які складаецца з аднародных, больш чым сярэдняга памеру, адзінак; проціл. дробны. Буйное жыта. Буйны пясок. // Вялікіх памераў. Буйны колас. Буйныя кроплі расы. Буйныя літары. □ Зоры чыстыя, буйныя ўсыпалі неба. Карпаў. Пасыпаліся арэхі буйныя, поўныя, усе, як на падбор. Маўр. // Які адносіцца да віду, пароды вялікіх жывёл. Буйны драпежнік. Буйная рагатая жывёла. // Падкрэслена вялікі. Чалавек буйнога складу. Кадр буйным планам.

2. Багаты, раскошны; сакавіты. Буйныя косы. Буйная завязь. Буйная зеляніна.

3. Вялікі па плошчы, па колькасці насельніцтва. Буйны горад. Буйны прамысловы цэнтр. // Значны па сваіх памерах, магутны. Буйная электрастанцыя. Буйное прамысловае прадпрыемства. Буйны цэнтр навукі. // Вялікі па канцэнтрацыі сродкаў. Буйное землекарыстанне. Буйное сацыялістычнае земляробства. Буйная вытворчасць.

4. Вялікі па колькасці ўдзельнікаў. Буйная арганізацыя. Буйное танкавае злучэнне. Буйныя сілы ворага. // Значны ў колькасных адносінах. Буйныя сродкі. Буйныя капіталаўкладанні. // Вялікага маштабу, вялікай сілы, з вялікай колькасцю ўдзельнікаў. Буйныя ваенныя дзеянні. Буйная ваенная аперацыя. Буйное наступленне.

5. Выдатны, найбольш прыкметны сярод іншых. Буйны вучоны. Буйны спецыяліст. Буйная з’ява. Буйны мастацкі твор.

6. Хуткі, магутны. Буйны рост прамысловасці. Буйны выбух.

7. Значны па выніках, важны па значэнню. Буйная перамога. Буйное дасягненне. Буйны дэфект.

8. Важны, значны, радыкальны. Буйныя мерапрыемствы. Буйны крок па ўздыме прадукцыйнасці працы.

9. Багаты, шчодры. Буйная раса. Буйныя слёзы. Буйны дождж. Буйное сонца. // Багаты па выніках. Буйны ўраджай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бу́йны ’непакорны, неўгамонны’ (Бяльк.), ’моцны, бурлівы’ (Нас.), ’вялікі, буйны’ (БРС, Нас., Бяльк., Касп., Сцяшк. МГ, Яруш.). Укр. бу́йний ’моцны, бурлівы’, дыял. таксама ’вялікі, буйны’. Гэта апошняе значэнне, мабыць, другаснае і развілося ў бел. і ўкр. мовах незалежна, на базе зыходнага ’моцны’. Гл. буя́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

салітэ́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Буйны брыльянт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сюзерэ́н

‘буйны феадал’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сюзерэ́н сюзерэ́ны
Р. сюзерэ́на сюзерэ́наў
Д. сюзерэ́ну сюзерэ́нам
В. сюзерэ́на сюзерэ́наў
Т. сюзерэ́нам сюзерэ́намі
М. сюзерэ́не сюзерэ́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вяхі́р, вехіра́, мн. вехіры́, вехіро́ў, м.

Буйны лясны голуб.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)