бу́бен
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бу́бен |
бу́бны |
| Р. |
бу́бна |
бу́бнаў |
| Д. |
бу́бну |
бу́бнам |
| В. |
бу́бен |
бу́бны |
| Т. |
бу́бнам |
бу́бнамі |
| М. |
бу́бне |
бу́бнах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бу́бен, -бна, мн. -бны, -бнаў, м.
1. Ударны музычны інструмент у выглядзе абцягнутага скурай шырокага абруча з металічнымі бразготкамі.
Біць у б.
2. Тое, што і барабан (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́бен, -бна м.
1. муз. бу́бен;
2. перен., разг. (тот, кто постоянно бормочет) ворчу́н; бормоту́н;
◊ го́лы як б. — соверше́нно го́лый (о местности);
як у б. біць — говори́ть в оди́н го́лос;
сла́вен б. за гара́мі — сла́вны бу́бны за гора́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́бен, ‑бна; Р мн. ‑аў; м.
1. Ударны музычны інструмент у выглядзе абцягнутага скурай шырокага абруча з металічнымі бразготкамі. Заціх гармонік, замоўклі бубны. Лынькоў. [Дачка:] — Чуеш, коні па шляху бягуць, Чуеш, як музыкі ў бубны б’юць? Танк.
2. Тое, што і барабан.
•••
Голы як бубен гл. голы.
Даць бубна каму гл. даць.
Як у бубен біць гл. біць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бу́бен 1 ’бубен’. Рус. бу́бен, укр. бу́бен, бу́бон, чэш. buben, польск. bęben, серб.-харв. бу̑бањ і г. д. Прасл. *bǫbьnъ, *bǫbьniti. Словы гукапераймальнага паходжання, якія маюць паралелі ў іншых мовах (літ. bambė́ti, bam̃bti, грэч. βομβέω ’глуха гучаць’ і г. д.). Фасмер, 1, 226. Параўн. бу́бен 2. Сюды бубні́ць, бубне́ць.
Бу́бен 2 ’месца, высокае і беднае травастоем; балота, якое можна перайсці’ (Яшкін), бубён ’высокае месца; высокая і бедная травастоем паша’ (Яшкін), бу́бʼён ’голая прастора, без расліннасці’ (Клім.), бубен ’неўрадлівая, голая мясцовасць’ (Прышч.). Гэтага слова, здаецца, няма ў суседніх мовах. Параўн. толькі Бу́бен ’назва гары ў гуцулаў’ (Грабец, Nazwy, 133). Можна меркаваць, што гэта метафарычнае ўжыванне ў якасці геаграфічнага тэрміна слова бу́бен ’бубен’ (слав. *bǫbьnъ). Першапачаткова ’месца, выпуклае, як бубен’. Але не выключаецца і іншае тлумачэнне. Слав. *bǫbьnъ (гл. бу́бен 1) звязана з асновай, якая азначае глухое гучанне. Таму можна думаць, што бу́бен ’высокае і голае ўзвышша’ ад *bǫbьnъ ’глухі гук’, *bǫbьneti ’глуха гучаць і да т. п.’ Адносна магчымасці такіх утварэнняў параўн. бел. буко́та ’ўзгорак’, ’глыбокае месца ў рацэ’ (гл.; там і слав. паралелі). Гл. Краўчук, БЛ, 1975, 7, 66.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
набараба́ніць
‘найграцца ў барабан (бубен); настукацца’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
набараба́ню |
набараба́нім |
| 2-я ас. |
набараба́ніш |
набараба́ніце |
| 3-я ас. |
набараба́ніць |
набараба́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
набараба́ніў |
набараба́нілі |
| ж. |
набараба́ніла |
| н. |
набараба́ніла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
набараба́нь |
набараба́ньце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
набараба́ніўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Бамбэ́нак ’бубен’. Запазычанне з польск. bębenek ’тс’ (памяншальная форма да bęben ’бубен’, слав. bǫbъnъ, bǫbьnъ, гл. бу́бен). Аб польскім слове гл. Слаўскі, 1, 31.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; незак., што і без дап. (разм.).
1. Біць у бубен, барабаніць.
2. перан. Гаварыць хутка, неразборліва, манатонна.
Б. сабе пад нос.
|| зак. прабубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)