бо́т

‘абутак’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бо́т бо́ты
Р. бо́та бо́таў
Д. бо́ту бо́там
В. бо́т бо́ты
Т. бо́там бо́тамі
М. бо́це бо́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бо́т

‘судна’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бо́т бо́ты
Р. бо́та бо́таў
Д. бо́ту бо́там
В. бо́т бо́ты
Т. бо́там бо́тамі
М. бо́це бо́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

чёбот ед. бот, род. бо́та м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.

1. гл. нос.

2. Пярэдняя частка абутку, панчох і пад.

Н. бота.

3. Пярэдняя частка якога-н. прадмета (звычайна вузкая).

Н. касы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бот​I мор. бот, род. бо́та м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бо́ты мн. бо́ты, -таў, ед. бот, род. бо́та м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тэлеметры́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да тэлеметрыі, ажыццяўляецца пры яе дапамозе. Тэлеметрычныя паведамленне з бота касмічнага карабля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ву́шка, -а, мн. -і, -шак, н.

1. гл. вуха.

2. Тое, што і вуха (у 4 знач.).

В. звона.

В. бота.

3. Дзірачка ў іголцы для ўцягвання ніткі.

Іголкавае в.

4. пераважна мн. Макаронны выраб у выглядзе фігурных кавалачкаў цеста.

Булён з вушкамі.

|| прым. ву́шкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

халя́ва, -ы, мн. -ы, -я́ў, ж.

Частка бота, якая закрывае нагу ад ступні да калена.

Прышыць новыя перады да халяў.

◊

На халяву (разм., груб.) —

1) хітруючы, нічога не робячы (жыць, пражыць і пад.); на дурніцу.

Пражыць жыццё на халяву;

2) бясплатна, дарэмна, нічога не плацячы (рабіць што-н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Вы́спятак (БРС, Нас., Гарэц., Мядзв., Янк. III, Грыг.). Рус. дыял. вы́спяток ’удар нагой, наском або абцасам бота’, вы́спяток ’пятка нагі’, укр. ви́спʼяток ’насок бота’, у́спяткі ’абцасы’. Дэрыват ад пята, пятка (Рудніцкі, 1, 399); не зусім яснай з’яўляецца прэфіксацыя. Памылкова Каткоў (Очерки по лексике…, 188), які выводзіць рус. дыял. вы́спетки ад выступы ’боты, чаравікі’ (у выніку метатэзы і рэгрэсіўнага ўплыву к̕).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)