баламу́т
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
баламу́т |
баламу́ты |
| Р. |
баламу́та |
баламу́таў |
| Д. |
баламу́ту |
баламу́там |
| В. |
баламу́та |
баламу́таў |
| Т. |
баламу́там |
баламу́тамі |
| М. |
баламу́це |
баламу́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
баламу́т, -а, М -му́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
1. Чалавек, які ўносіць неспакой, беспарадак у адносіны, работу і пад.
Паводзіны баламута.
2. Спакуснік, інтрыган.
Звязалася з гэтым баламутам.
|| ж. баламу́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. баламу́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
баламу́т м., разг. баламу́т; смутья́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баламу́т прост. баламу́т, -та м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баламу́т, ‑а, М ‑муце, м.
Разм.
1. Чалавек, які ўносіць беспарадак, разлад. Хлопца брала крыўда за бацьку, злосць на Чыкілевіча, як галоўнага звадыяша і баламута. Колас.
2. Прайдоха, інтрыган, спакуснік. [Волька:] — Звязалася з баламутам гэтым, трэба ж, гарадскога хлеба захацелася. У вёсцы, можа, за настаўніка выйшла б... М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Баламу́т ’прайдоха, ашуканец і да т. п.’ (Шат., Касп., Нас., Інстр. III, Мал., БРС), баламу́ціць. Ст.-бел. баламут, баломут, боламут, баламутити і г. д. (гл. Булыка, Запазыч.). Рус. баламу́т, баламу́тить, укр. баламу́т ’баламут; знахар’, польск. bałamącić, bałamucić, чэш. balamutiti. Здаецца, прасл. bala‑mǫtiti, bala‑mǫtъ (гл. Махэк₁, 23), дзе другая частка складанага слова да mǫtiti ’муціць’. Першая частка (bala‑) тлумачыцца па-рознаму. Агляд версій гл. Бернекер, 40; Фасмер, 1, 113; Слаўскі, 1, 26. Ідэя запазычання з манг. мовы, здаецца, зусім неабгрунтаваная. Кноблах (JČ, 1969 (2), 141) бачыць тут (як і ў слове балагу́р) экспрэсіўны прэфікс bala‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шалапу́т, -а, М -пу́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Легкадумны, пусты чалавек, баламут, свавольнік.
|| ж. шалапу́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
баламу́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Разм. Жан. да баламут.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смутья́н разг. бунтаўшчы́к, -ка́ м., баламу́т, -та м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шальме́ц, ‑мяца, м.
Разм. Тое, што і шэльма. А ён [чужак], шальмец, бадзёр і гладак І пэўна баламут!.. Колас. [Кузя:] — Ты што ж гэта мне, шальмец, лесаматэрыялы псуеш? Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)