агі́днасць
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
агі́днасць |
| Р. |
агі́днасці |
| Д. |
агі́днасці |
| В. |
агі́днасць |
| Т. |
агі́днасцю |
| М. |
агі́днасці |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
агі́днасць ж.
1. отврати́тельность, омерзи́тельность; безобра́зность; см. агі́дны;
2. ме́рзость, безобра́зие ср.;
яка́я — а.! кака́я ме́рзость!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
агі́днасць, ‑і, ж.
Уласцівасць агіднага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агі́дны, -ая, -ае.
Які выклікае агіду (у 1 знач.); вельмі дрэнны, брыдкі, гадкі.
А. пах.
А. ўчынак.
А. чалавек.
|| наз. агі́днасць, -і, ж.
Кожная а. павінна сваю прыстойнасць мець (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отврати́тельность агі́днасць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
омерзи́тельность агі́днасць, -ці ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
безобра́зие ср.
1. (о внешности) га́дасць, -ці ж., агі́днасць, -ці ж.; (уродство) пачва́рнасць, -ці ж.;
2. (беспорядок, бесчинство) агі́днасць, -ці ж., бязла́ддзе, -ддзя ср., непара́дак, -дку м.;
како́е безобра́зие! яка́я агі́днасць!;
что за безобра́зие! што за агі́днасць!;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
башма́чнік, ‑а, м.
Чыгуначнік, спецыяліст па спыненню вагонаў з дапамогай башмакоў. — Гэта агіднасць! Гэта нахабства! — крычаў башмачнік Сцяпан Стукаў. Яму энергічна падтакваў стрэлачнік Пятро Гуляеў. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бесчалаве́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць бесчалавечнага; бязлітаснасць, жорсткасць. Пісьменнік паэтызуе прыгажосць, сапраўдную чалавечнасць у адносінах Волечкі і Кастуся, каб потым у кантрастным плане паказаць агіднасць і бесчалавечнасць уласніцтва, дзікасць і зверства фашызму. Дзюбаты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скве́рня ‘смурод, гразь, брыдота’, скверната́ ‘нечыстата’, скверня́вый ‘брыдкі, гразны’ (Нас.), сквірна́, мн. л. сквярны́ ‘нагар, бруд на кноце лямпы’ (Варл.), ст.-бел. скверныи ‘брудны’ (Альтбаўэр). Укр. скве́рна, скве́рный, рус. царк. скве́рна; скве́рный, стараж.-рус. сквьрна ‘агіднасць, брыдота’, сквьрнъ ‘брыдкі’, чэш., славац. skvrna ‘пляма’, славен. skvȓna, skrȗna ‘агіднасць’, ст.-слав. скврьна, сквръна. Прасл. *skvьrna, *skvьrnъ. Набліжэнне да рус. скаред, польск. szkarada ‘агіднасць, брыдота’, грэч. σκῶρ, οκατός ‘гной, адкіды’ на аснове блізкасці значэнняў Фасмер (3, 637) лічыць сумніўным з-за наяўнасці ‑v‑. Сной₁ (576) выводзіць ад *skveriti (гл. скварыць) ‘растопліваць тлушч’ з першасным значэннем ‘замаслены, тлусты’. Паводле Махэка₂ (311), роднаснае з чэш. дыял., славац. kvariť, укр. ква́рити, серб.-харв., славен. kvariti ‘псаваць’, што падтрымлівае Мяркулава (Этимология–1982, 43 і наст.), ўзнаўляючы прасл. *skvьrěti ‘гніць’, якое сумесна з *skvьriti утвараюць адно этымалагічнае гняздо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)