авадзе́нь
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
авадзе́нь |
авадні́ |
| Р. |
авадня́ |
аваднёў |
| Д. |
авадню́ |
авадня́м |
| В. |
авадня́ |
аваднёў |
| Т. |
аваднём |
авадня́мі |
| М. |
авадні́ |
авадня́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
за́едзь, -і, ж., зб.
Крылатыя насякомыя, якія смокчуць кроў з жывёлы (авадні, сляпні, мошкі і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
за́едзь, ‑і, ж., зб.
Крылатыя насякомыя, якія смокчуць кроў (авадні, сляпні, мошкі і інш.). Пякло ўвесь час неміласэрна сонца, у лесе стаяла страшэнная заедзь: авадні, камары і сляпні насіліся роем і гулі, як чмялі. Нікановіч. Каня апанавалі мухі і авадні, і ён, бедны, бараніўся ад заедзі як толькі мог. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раззы́кацца, ‑аецца; зак.
Разм. Пачаць моцна і доўга зыкаць. На беразе раззыкаліся авадні і розная іншая драбяза. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
авадзе́нь, ‑дня, м.
Двухкрылае насякомае, лічынкі якога паразітуюць у целе жывёл. А авадні, як рой пчаліны, Сляпіцай лезуць да скаціны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ґіло́с, ґілёс ’сляпні, авадні’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., з літ. gyliùs ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
джга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).
1. каго (што). Калоць, раніць джалам (пра насякомых, змей).
Авадні і сляпні джгалі нясцерпна.
2. Хутка ісці або бегчы.
Лявон джгаў без аглядкі.
|| аднакр. джгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і джгнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні.
|| наз. джга́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Гез ’сляпні, авадні’ (Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск. giez ’тс’ (гл. Сл. паўн.-зах.). Да польск. слова гл. Слаўскі, 1, 278.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праваро́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Разм. Прапусціць, не выкарыстаць чаго‑н. з-за няўвагі; празяваць. — «Ракету» праваронілі, поездам паедзеце, а то і аўтобусам. Жычка. [Васіль] то ішоў, то трусіў уподбег, думкі, як авадні, апаноўвалі, пераконвалі: запазніўся, правароніў, занялі ўжо [участак]. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паджга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.); каго-што. Пакусаць, параніць джалам, хабатком усіх, многіх. Авадні паджгалі коней.
2. Хутка пайсці, пабегчы; паімчацца. Паджгаць у лес. □ Пасля Бяларуч Янка выйшаў на стары гасцінец і паджгаў далей. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)