фітанцы́ды, ‑аў; адз. фітанцыд, ‑у, М ‑дзе, м.
Лятучыя рэчывы, якія ўтвараюцца пераважна вышэйшымі раслінамі і здольныя стрымліваць рост бактэрый, грыбоў і прасцейшых. Выдзяляючы своеасаблівыя пахкія рэчывы, названыя фітанцыдамі, дрэвы забіваюць вакол сябе шкодныя і для чалавека бактэрыі. Сачанка.
[Ад грэч. phytón — расліна і лац. caedo — забіваю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
флірт, ‑у, М ‑рце, м.
Какецтва, лёгкае заляцанне. — Гэта ж толькі флірт, мама, — выцерла ручніком рукі Ада. — Разумееце, для забавы, каб весялей ішоў час. Пальчэўскі. Гэта звычайны флірт. [Усеваладу] даўно здалося, што Алена хоча звярнуць на сябе яго ўвагу. Скрыган.
[Англ. flirt.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкарлупі́нне, ‑я, н., зб.
1. Шкарлупіны. На белым пяску валяюцца рэшткі шкарлупіння ад яек балотных і вадаплаўных птушак. В. Вольскі.
2. перан. Што‑н. непатрэбнае, лішняе, што не мае значэння для сутнасці чаго‑н. Адрозніваць істотнае ад пустога шкарлупіння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
энергеты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Звязаны з энергетыкай, з атрыманнем і выкарыстаннем энергіі. Энергетычныя крыніцы. Энергетычныя рэсурсы. // Прызначаны для атрымання якой‑н. энергіі. Энергетычнае паліва. Энергетычны вугаль.
2. Які мае адносіны да энергіі (у 1 знач.). Энергетычная база сельскай гаспадаркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вазо́нніца ’гаршчок з кветкамі’ (КЭС); ’вазаніца’ (Сцяц., Нар., 115); вазаніцы ’тс’. (Інстр. I, 55). Параўн. рус. прастамоўнае вазница ’бляшанка для кветак’. Да вазон 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вынахо́дца (БРС). Да вынаходзіць з прадуктыўным для Nomina agentis суф. ‑ца; апошні замацаваўся пад польскім уплывам (Гіст. мовы, 1, 99); параўн., напр., укр. винаходец ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
За́досць ’задавальненне (за абразу і г. д.)’ (Нас.). З польск. дыял., а таксама ў фразеалагізмах zadość ’столькі, колькі дрэва для задавальнення’. Параўн. укр. задо́сить ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крыжы́ 1 ’козлы пад ляжачы вулей’ (З нар. сл.). Параўн. крыжак 2 (гл.).
Крыжы́ 2 ’прылада для размотвання маткоў пражы’ (Жд. 3). Гл. крыж 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лэгір у выразе: іна́ [цялушка] йшчэ лэґіру ні знаіць (ушац., Свяжынскі, вусн. паведамл.) ’цялушка, якая вучыцца пасвіцца’. Да ла́гер (гл.) ’летні загон для жывёлы ў полі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малацебнік, молотэбнык ’малацьбіт’ (беласт., Сл. ПЗБ; Сл. Брэс.; малар., кобр., Выг.; Яруш.). Утворана ад прыметніка ⁺малацебны, параўн. польск. młociebny ’прызначаны для малацьбы’. Да малаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)