дваі́цца несов.
1. (в глазах) двои́ться;
2. страд. двои́ться; передва́иваться; см. дваі́ць;
◊ хто баі́цца, таму́ ўваччу́ д. — посл. у стра́ха глаза́ велики́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Па́луба ’суцэльнае гарызантальнае перакрыццё ў выглядзе падлогі на судне’ (ТСБМ). Рус. па́луба ’тс’, укр. па́луба ’страха з лубу над павозкай’, польск. pałub ’ствол дрэва (выдзеўбаны ўнутры)’, pałuba ’павозка’, чэш. palubeň ’ствол дрэва, полы ўнутры’. Да луб (гл.) (Фасмер, 3, 194). У словаўтваральных адносінах — гэта аддзеяслоўны дэрыват ад *polubiti ’пакрыць лубам’ < paluba.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ску́рчыцца сов.
1. (от судороги, боли) ско́рчиться, скорёжиться; сжа́ться;
2. (от жары) скорёжиться, съёжиться;
3. (от холода, страха и т.п.) съёжиться, сжа́ться, сверну́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Страха́р ‘рабочы, які крые стрэхі’ (ТСБМ), ст.-бел. страхаръ (стрехарь) ‘майстар, які крыў стрэхі’ (Ст.-бел. лексікон). Ад страха (гл.), параўн. польск. strzecharz ‘тс’; аднак не выключана адаптацыя запазычанага праз польск. strycharz ‘муляр; той, хто робіць цэглу’ з с.-в.-ням. strīcher ‘тс’ (Нававейскі, Zapożyczenia, 11), збліжанага з польск. strych ‘гарышча’. Параўн. стрыхоўка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зага́на ж. поро́к м., изъя́н м., недоста́ток м.;
◊ бе́днасць не з. — бе́дность не поро́к;
ры́цар без стра́ху і ~ны — ры́царь без стра́ха и упрёка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Свіце́цца, свіці́цца ‘прасвечвацца’, ‘быць чуць бачным’ (Гарэц., Касп., Шат., Стан., Сл. ПЗБ, ТС): голэ це́ла сьвіці́цца (Сл. нар. фраз.). Магчыма, з свяці́цца ‘тс’ (гл. свяці́ць): страха свяці́лася (Сл. ПЗБ) у выніку прыпадабнення да наступнага складу, аднак не выключаны ўплыў літ. svitéti ‘ззяць, свяціць’, параўн. світы́й ‘шчаслівы, радасны’, якое выводзяць з літ. дыял. šviñtas ‘святы’ (Сл. ПЗБ, 4, 399).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бяле́ць несов.
1. беле́ть;
твар бяле́ў ад стра́ху — лицо́ беле́ло от стра́ха;
2. (виднеться) беле́ть, беле́ться;
у цемнаце́ бяле́е абру́с — в темноте́ беле́ет (беле́ется) ска́терть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператрэ́сціся сов.
1. протрясти́сь;
п. ўсю даро́гу на калёсах — протрясти́сь всю доро́гу в теле́ге;
2. (от холода) передро́гнуть;
3. (от волнения, страха) перетрясти́сь, передрожа́ть, переволнова́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пяле́жыць (пеле́жыць) ’паласаваць’ (Нас.). Магчыма, звязана з рус. дыял. пелега́ ’кара дрэва, лыка’, першапачаткова ’абдзіраць кару, пакідаючы палосы’, якое Праабражэнскі (2, 33) параўноўвае з літ. palegas ’саламяная страха’, palagà ’саламяная паветка’, што прымае і Фасмер (3, 228), улічваючы рус. дыял. пелёжить ’абкладваць сцены саломай на зіму’; Банькоўскі (2, 550) рэканструюе *pelega ’пялюшка’ (і пра кару дрэва), суадноснае з *pelena (гл. пелена).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
обмере́ть сов., разг.
1. (лишиться чувств) абамле́ць, самле́ць, абме́рці;
2. (оцепенеть) заме́рці, умле́ць;
обмере́ть от стра́ха (у́жаса) абамле́ць ад стра́ху (жа́ху);
се́рдце у меня́ о́бмерло сэ́рца ў мяне́ заме́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)