тамасшла́к, ‑у, м.
Шлак, які ўтвараецца пры спецыяльнай перапрацоўцы чыгуну ў сталь, змяшчае фосфар і таму выкарыстоўваецца як угнаенне, асабліва на кіслых глебах.
[Ад уласн. імя і слова «шлак».]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Мусат ’крэсіва’ (паўн.-усх., КЭС), ст.-бел. мусатъ ’сталь для вастрэння шабель’ (XVI ст.) запазычана з польск. musat, якое з тур. masad ’тс’ (Міклашыч, 184; Праабражэнскі, 1, 570; Булыка, Лекс. запазыч., 71). Аналагічна рус. муса́т (Фасмер, 3, 15).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клінко́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да клінка (у 2 знач.). Клінковая сталь.
2. Які мае форму клінка (у 3 знач.). Клінковы сыр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэ́рнены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад чарніць (у 1 знач.).
2. у знач. прым. Пакрыты, апрацаваны чэрню 2. Чэрненае серабро. Чэрненая сталь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарт, -у, М -рце, м.
1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.
Сталь высокага гарту.
2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.
Чалавек старога гарту.
3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).
|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
була́т м.
1. (род. була́ту) уст. (сталь) була́т;
2. (род. була́та) уст., поэт. (клинок) була́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
була́т, ‑а і ‑у, М ‑лаце, м.
1. ‑у. Даўнейшая ўзорыстая высакаякасная сталь для клінкоў.
2. ‑а. Гіст. Клінок (меч, шабля, кінжал) з такой сталі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
легі́раваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад легіраваць.
2. у знач. прым. У склад якога ўведзены іншыя металы для надання пэўных уласцівасцей. Легіраваная сталь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакрышы́цца, ‑крышыцца; зак.
Раскрышыцца, разламацца цалкам або часткова. Хлеб пакрышыўся. □ Баёк механічнага бура, які здольны быў правіць тоўстую .. сталь, адскочыў ад сцяны і пакрышыўся. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ста́лка ‘частка, столка’ (ганц., стаўб., калінк., Сл. ПЗБ; навагр., Нар. сл.; ТС; жытк., Жыв. сл.), сталь ‘тс’ (ТС), ста́лка ‘пласт, пасма’ (Сержп. Прымхі), ста́лкі ‘пацеркі’ (Сакал.). Укр. ста́лка, ста́лька ‘тс’. Звязана з столка (гл.) чаргаваннем галосных у корані. Не выключаны ўплыў папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)