Verbum

◎ Па́цкаць ’пэцкаць, мараць’ (Нас.), пацкацца ’пэцкацца’ (ТС). Да пац, паікаць ’біць’ (гл.). Параўн. польск. pacać ’ляснуць, ляпнуць (фарбай)’. Утворана пры дапамозе памяншальнага суфікса ‑k‑.

Бло́ціць ’травіць пасевы, сенажаці’ (Янк. Мат.). Здаецца, запазычанне з польск. błocić ’пэцкаць’ (ад błoto ’балота, багна’). Параўн. кантэкст: «Ня столькі зье́лі тае канюшы́ны, ко́лькі збло́цілі».

Марэгаць ’пэцкаць’ (хойн., Мат. Гом.). Відавочна, балтызм. Параўн. літ. márgas ’стракаты, рабы’, mar̃gti ’мільгацець, мітусіць’, хаця можна ўспрымаць як экспрэсіўны дзеяслоў з суфіксам ‑эг‑ ад мара́ць (гл.).

Мара́ць, мыра́ць, мара́тэ ’пэцкаць’ (Федар. 6, Шат., Бяльк.; драг., КЭС; мін., Сл. ПЗБ), мара́ты ’брудны’ (бяроз., Шатал.; драг., Нар. лекс., Нар. словатв.). Укр. мара́ти, польск. marać, в.-луж. marać, mórać ’тс’, н.-луж. maraś ’плявузгаць брыдоту’. Роднасныя і.-е. адпаведнікі: літ. moraĩ ’цвіль’, apmorýti ’плеснець’, лат. morgât ’пэцкаць’, арм. mrayl ’цёмны’, ’хмара’, ст.-грэч. μορύσσω, алб. përmjér ’мачуся’. Да і.-е. *mor‑(u‑) (Бернекер, 2, 18; Сольмсэн, Зб. Ягічу, 576; Траўтман, 169; Фасмер, 2, 572; Бязлай, 2, 168).

Квэ́цаць ’мазаць, размазваць, пэцкаць, брудзіць’ (ТСБМ, Шат., Нік.). Параўн. квецаць (гл.). Укр. квацати, квецати ’мазаць глінай’, рус. квецать ’тс’, балг. квацам ’мазаць сцены вапнай, глінай’. Гл. квацык і квач.

Марзёк!, варзёк! ’пра пэцканне’ (мсцісл., Нар. лекс.). Рус. смал. мурзы́к! < мурзы́кнуть ’запэцкаць’, дан. марзануть ’ударыць’. Балтызм. Параўн. літ. murzi ’тс’, якое з mur̃zinti ’пэцкаць’. Параўн. драг. пыцн́ьть! — ’пра аднаразовае пэцканне’.

Мароняны ’ружовы’ (драг., Нар. лекс.). Паходзіць з назвы расліны Rubia tincturia — марэна, з якой здабывалі чырвоную фарбу. Паводле Бернекера (2, 18), назва ўзыходзіць да прасл. marěna, якое ад marati > мара́ць ’пэцкаць’.

◎ Наке́ўзаць ’наквэцаць’ (ТС), накёлзаць ’тс’ (рэч., Нар. сл.). Да кёўзаць (гл.), якое Лаўчутэ (Балтизмы, 113) выводзіць з літ. kiaüzoti ’мазаць, пэцкаць’ на падставе фанетычнага крытэрыю (спалучэння ке, нехарактэрнага для беларускай мовы).

Скаля́ць ‘зганіць, абразіць’: скаляў з граззю (жытк., ЖНС), ‘вельмі зняважыць словамі’ (ПСл), ст.-бел. скалѧти: оумыла есми ноги мои какъ скалѧю ихъ (Альтбаўэр). Да кал (гл.), каляць < прасл. *kalʼati ‘пэцкаць, мазаць’ (ЭССЯ, 9, 125).