пабо́льваць, ‑ае; незак.
Крыху або зрэдку балець, час ад часу балець. Чуць пабольваюць рукі, пякуць далоні, а па ўсім целе разлілася прыемная слабасць. Дамашэвіч. На паляванні [Міхал] крыху прастыў, у яго пабольваў зуб. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шата́ться
1. (качаться) хіста́цца, калыва́цца;
зуб шата́ется зуб хіста́ецца (калыва́ецца);
2. (покачиваться при ходьбе) хіста́цца;
3. (бродить, слоняться) разг. бадзя́цца, блука́ць;
шата́ться без де́ла бадзя́цца без спра́вы;
4. (о непрочно прикреплённом) хіста́цца, калыва́цца;
5. перен. (колебаться) хіста́цца;
6. страд. хіста́цца, калыва́цца; см. шата́ть 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
размалява́цца, ‑лююся, ‑люешся, ‑люецца; зак.
Разм.
1. Неадабр. Нафарбаваць сабе твар ярка і груба; нагрыміравацца. [Матруна:] — Калі так, дык чаго ж тады размалявалася? Хочаш яшчэ каму-небудзь спадабацца? Зуб.
2. Пачаць многа маляваць; захапіцца маляваннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ста́тутны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да статута. Пры камісару Шашура заўсёды стараўся трымацца статутных правіл. Мележ. — Вы ўжо не першы раз парушаеце строгі статутны парадак, — пачаў камандзір, калі Зуб зайшоў у канцылярыю. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супако́іцца, -ко́юся, -ко́ішся, -ко́іцца; зак.
1. Стаць спакойным, не хвалявацца; перастаць шумець, пачаць весці сябе ціха.
С. пасля стрэсу.
Дзеці супакоіліся позна.
2. Задаволіцца дасягнутым, зробленым. перастаць турбавацца.
С. думаць пра кар’еру.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Аслабіць праяўленне чаго-н.; сціхнуць.
Зуб пад раніцу супакоіўся.
4. Стаць спакойным, нерухомым.
Мора супакоілася.
|| незак. супако́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. супакае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расківа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Пачаць моцна ківацца з боку ў бок або ўверх і ўніз. Вяха расківалася на ветры.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць слабым, хісткім ад ківання. Зуб расківаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зубр ’Bison bonasus’. Рус., укр. зубр, польск. żubr, в.-луж., чэш. zubr, славац. zubor, славен. zǫ̑ber, серб.-харв. зу̏бар, зу̀бāр, балг. зубър. Ц.-слав. зѫбрь. Ст.-бел. зубр (Александрыя). Версія пра запазыч. зубр з ятвяж. *sumbris, літ. stum̃bras, лат. sumbrs (Буга, Rinkt., 1, 378–380; 2, 678–679 — пры кантамінацыі з зуб; Вяржбоўскі, Весці АН БССР, 1960, 3, 125–132) выклікае пярэчанні (Лаўчутэ, Сл. балт., 142). Фасмер (2, 107) указвае на верагоднасць першаснай (а не другаснай) сувязі з зуб. Іванаў (Этимология, 1975, 157) прапануе каўк. паралелі слову зубр, прымаючы сувязь *zǫbъ — *zǫbrъ. Патрэбны далейшыя даследаванні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дабудзі́цца, ‑буджуся, ‑будзішся, ‑будзіцца; зак.
З цяжкасцю разбудзіць, прымусіць прачнуцца каго‑н. Дабудзіцца Васілька было не так проста. Ён брыкаўся, нешта мармытаў і ўпарта не жадаў расплюшчваць вачэй. Зуб. Санлівага не дабудзішся, лянівага не дашлешся. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шру́ба, ‑ы, ж.
Шпень са спіральнай нарэзкай; вінт 1. Галоўка шрубы. □ [Юзік] перамацаў кожную шрубу і кожны зуб на барабане! Крапіва. [Старшыня:] — Убачыш па дарозе падкову, шрубу, нават цясак — не лянуйся падняць і прынесці ў калгасную кузню. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рагаві́к 1, рыгаві́к ’кроквіна на стыку двух бакоў страхі’ (Юрч.), ’вільчык; сноп саломы, прызначаны для крыцця вільчыка, спосаб пакрыцця страхі “ў вугал’” (віл., воран., гарад., шальч., Сл. ПЗБ), рогові́к ’вугал у страсе’ (ТС), ’палічка трохвугольнай формы’ (ТСБМ), ’асноўная частка сахі’, ’аснова плуга’ (шальч., ганц., Сл. ПЗБ), ’печыва спецыяльнай формы’ (лід., Сл. ПЗБ). Ад рог 1 (гл.). Метафарычны перанос назвы па знешнім падабенстве.
Рагаві́к 2 ’чорнае зярно ў жыце’ (палес., КЭС). Ад рог 1, гл. ражкі.
Рагавік 3 ’зуб мудрасці’ (Сцяшк.), ’металічны навугольнік для аконнай рамы’ (там жа). Ад рог 2 ’вугал, кут’ (гл.), г. зн. ’які знаходзіцца на рагу, у куце’, параўн. кутні зуб ’зуб мудрасці’.
Рагаві́к 4 ’клінок для адціскання сыру’ (Мат. Гом.), ’вышытая касынка’ (Сцяшк. Сл.). Да рог 1 ’прадмет канічнай формы, клінападобны прадмет’, сюды ж рагавічо́к ’закуток у полі ці сенажаці сярод кустоў’ (Сцяшк. Сл.).
Рагаві́к 5 ’жук-алень’ (віц., ЖНС). Да рог 1, параўн. рагаль (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)