На́лаб ’да дна’ (круп., Полымя, 1980, 8, 254), ’набгом, адразу, у адзін прыём’ (навагр., Нар. сл.; Юрч. Фраз.), на́лба ’нагнуўшы вядро, збанок (піць)’ (пухав., Бел. дыял.; Сцяшк. Сл.), налбом ’нагбом’ (Сл. ПЗБ), рус. на́лоб выпить ’выпіць да дна, поўнасцю, закінуўшы пры гэтым галаву’ (Даль), налобо́к ’поўнасцю, да канца (выпіць)’ (СРНГ). Тлумачэнне Даля дае кірунак этымалагізацыі — да лоб (нагнуўшы пасудзіну на лоб) у выніку сцяжэння — налаб, або на лба > на́лба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перакулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак. (разм.).
1. каго-што. Перавярнуць уверх дном, нізам або паваліць набок, на спіну.
П. човен.
2. каго-што цераз каго-што. Нагнуўшы, перакінуць цераз каго-, што-н.
П. цераз борт.
3. што. Выпіць да дна.
П. чарку.
|| незак. пераку́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вы́гаварка ’вымаўленне’ (Нас.) і выгаворка ’тс’ (Байк. і Некр., Нас.), рус. выговор ’тс’. Суфіксальнае ўтварэнне ад дзеяслова вы́гаварыць ’вымавіць’; параўн. вы́піўка з выпіць і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лугну́ць ’выпіць залпам’ (ТС). Ад ⁺лыгнуць, якое з лыкну́ць < лы́каць (гл.), ’піць шумнымі глыткамі’ (ТСБМ). У палес. формы г замест к пад уплывам укр. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
накуля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Разм.
1. Уволю, многа пакуляцца. Хлапчукі накуляліся ў сене.
2. перан. Многа выпіць. Накуляецца [шафёр] у буфеце, а пасля нас у канаву перакуліць. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распі́ць, разап’ю, разап’еш, разап’е; разап’ём, разап’яце; зак., што.
Разм. Выпіць разам з кім‑н. [Жлукта:] Адно, што я магу зрабіць з рэўнасці, гэта распіць з вамі бутэльку каньяку. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ажажу́рыць ’выпіць многа вады’ (Юрч.) да *жажа ’прага’ (ст.-рус. жажа ’тс’). Што датычыць дзеяслоўнай суфіксацыі, параўн. бел. касавурыць ад касаваць і іншыя прыклады гэтай экспрэсіўнай суфіксацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́пітка ’выпіўка’ (З нар. сл., навагр.). Укр. ви́питок (у выразе под випитком ’падвыпіўшы’), польск. wypitka, каш. vëpitka. Да выпіць ад залежн. дзеепрым. выпіты з суф. ‑ка. Гл. піць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напі́ць, ‑п’ю, ‑п’еш, ‑п’е; ‑п’ём, ‑п’яце; пр. наліў, ‑піла, ‑піло; зак.
Разм. Выпіць на нейкую суму. Спярша яшчэ тое-сёе разумеючы, Віктар прыкідваў у галаве, на колькі ён наліў. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пі́ва, ‑а, н.
Слабаалкагольны напітак з ячменнага соладу. Мінуўшы Сяльцо, Лабановіч надумаўся зайсці да старога Абрама, выпіць бутэльку піва і крыху адпачыць. Колас.
•••
Піва не зварыш з кім гл. зварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)