бравэ́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Верхняя кароткая мужчынская вопратка звычайна з аўчын, абцягнутых саматканым сукном. Пракоп прыглядаецца, пазнае. ..Лісіная шапка, кароткая на аўчынах бравэрка, суконныя нагавіцы з некаторым намёкам на галіфэ. Гэта Ігнат Чыкілевіч. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бу́рка ’верхняя жаночая або мужчынская вопратка’ (Жд., Шат.), ’сярмяга’ (КЭС), ’мужчынская вопратка з брызенту’ (Інстр. I), ’розныя віды вопраткі’ (Сцяшк. МГ, Янк. Мат., Мат. Гродз., Сакал., Бесар.). Рус. бу́рка, укр. бу́рка. Тлумачыцца як вытворнае ад бу́ры (’бурая вопратка’). Брукнер, 49; Мацэнаўэр, Cizí sl., 124; Рудніцкі, 261; Фасмер, 1, 245. Іншыя думаюць пра запазычанне з усх. моў (Міклашыч, Türk. El., Nachtr., 1, 14; Гараеў, 34; Локач, 19: < перс. bärk ’плячо’) або з венг. мовы ці цюрк. моў (Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 39: з венг. burok). Булыка (Запазыч., 52) лічыць, што бел. бурка < польск. burka (а гэта з тур.). Няпэўна. Параўн. Брукнер, 49.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лаке́йскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лакея, належыць лакею. Лакейская служба. Лакейская вопратка. // перан. Неадабр. Угодлівы, ліслівы, пакорны. Лакейская ўгодлівасць. □ Уваходзіць Лямант і стаіць у лакейскай позе. Чорны.
2. у знач. наз. лаке́йская, ‑ай, ж. Памяшканне, пакой для лакеяў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́чак, ‑чка і ‑чку, м.
1. ‑чку. Грубая фарбаваная тканіна дамашняга вырабу. Андрэй пачаў усцягваць на сябе штосьці пашытае з шарачку. Чорны.
2. ‑чка. Верхняя вопратка, кафтан з такой тканіны. Не паеду ж я ў гэтым каляным шарачку людзей смяшыць. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адзе́цца ’справіць адзежу’, адзетак ’адзежа, вопратка’ (БРС, КЭС), адзетак, магчыма, пад уплывам абутак (абуць: абутак — адзець: адзетак) да дзець (гл.). Параўн. адзежа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кірэ́я ’верхняя мужчынская вопратка’ (Мат. Гом.). Укр. кирея, рус. кирея ’тс’. З тур. käräya ’шырокі плашч’ (Слаўскі, 2, 153; НСУМ, 2, 435).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Манты́лькі ’верхняя жаночая вопратка, накідка’ (Нас., Федар., 6). З польск. mantylka ’накідка, свабодны плашч, палярынка’, якое з mantyla ’тс’. Да манты́лья (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напра́тка, напрятка ’верхняе адзенне, вопратка’ (Нас., Мат. Маг., Бяльк., Пал., Сцяшк., Юрч., Мат. Гом.), ’від адзення’ (Грыг.), памянш. напратонка (Шн.). Гл. напрануць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурно́с ’плашч, бурнус’ (БРС, Касп.), ’мужчынская доўгая вопратка’ (Інстр. I, Сцяшк. МГ), ’армяк, бурка’ (Янк. Мат.), ’вялікі мужчынскі кажух; доўгая вопратка з даматканага сукна і г. д.’ (Сакал.), бу́рнас ’доўгае суконнае адзенне’ (Сцяшк. МГ), бу́рно̂с ’зімовая жаночая вопратка’ (Лысенка, ССП). Рус. бурну́с ’плашч з капюшонам’, укр. бурну́с, бу́рмус, польск. burnus, bornus, burnos, burmus, burno, burdus, чэш., славац. burnus ’від зімовай вопраткі’. Усюды слова зрабілася народным. Запазычанне з араб. burnus ’шырокі плашч’ або праз франц. bournus, або праз тур. burnus, burnuz лёгкі шарсцяны плашч’. Міклашыч, Türk. El., Nachtr., 1, 19; Фасмер, 1, 247; Рудніцкі, 264; Махэк₂, 77; Варш. сл., 1, 238. Бел. бурно́с, можа, з польск. burnos. Параўн. і форму бу́рнас (націск!).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сі́ньцеж ‘сена, якое скошана па лёдзе, дрэннай якасці’ (Шат.). Відавочна, ад сіні ‘тс’, паводле цёмна-шэрага колеру, з суф. ‑еж; да суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 36. Няяснае ‑ц‑; параўн. сіньцюга́ ‘верхняя вопратка з фарбаванага сукна’ (Нас.) < сіні з суф. ‑юг(а); дзе ‑ц‑, магчыма, пад уплывам іншых слоў, параўн. сіня́ціна ‘палатно сіняга колеру’ (Мат. Гом.), ‘тс’ і ‘верхняя вопратка з такога сукна’ (Нас., Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)