адсячы́ сов.
1. отруби́ть, отсе́чь;
а. галі́нку дрэ́ва — отруби́ть (отсе́чь) ве́тку де́рева;
2. перен. (отделить, лишив связи, общения) отсе́чь;
3. (каму) перен. отре́зать; отбри́ть (кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аблупі́ць сов. облупи́ть; (кору, шкуру и т.п. — ещё) ободра́ть;
а. яйцо́ — облупи́ть яйцо́;
а. кару́ з дрэ́ва — ободра́ть кору́ с де́рева;
а. шпале́ры — ободра́ть обо́и
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хле́бны в разн. знач. хле́бный;
х. магазі́н — хле́бный магази́н;
х. квас — хле́бный квас;
х. год — хле́бный год;
~ная паса́да — хле́бная до́лжность;
○ ~нае дрэ́ва — хле́бное де́рево
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Крэм 1 ’кандытарскі выраб’ (ТСБМ). Праз рус. крем запазычана з франц. creme ’смятанка, крэм’ (Шанскі, 2, 8, 380).
Крэм 2 ’дрэва, прыгоднае для вырабу пчаліных борцяў або ўжо прыстасаванае для пчол’ (Яшк.), ’соты ў вулеі, дзве вымерлі пчолы’ (Гарб.). Параўн. рус. крем‑деревцо ’асобнае моцнае разгалінаванае дрэва’, кремь ’моцная будаўнічая сасна, будаўнічы лес’. Да прасл. kromъ (гл. кром 1).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магнолія ’субтрапічнае дрэва, Magnolia’ (ТСБМ). З польск. або рус. мовы. Назва ўзыходзіць да прозвішча франц. батаніка Magnol (XVII ст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набруня́ць ’набракнуць’ (ТС), набруняўшае ’набраклае (намочанае, але не праросшае)’ (Жд. 1), укр. набрунитися ’распускацца (пра дрэва)’. Гл. бруняць, бру́нька.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Начосаваты, начдсоваты ’задзірысты’, начдывы ’пакручасты, з няроўнымі слаямі (пра дрэва)’ (ТС). Відаць, да часаць ’абчэсваць, склюдаваць’ (’які дрэнна чэшацца’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пла́віца ’маленькая лодка, выдзеўбаная з цэлага ствала дуба’ (пін., Маслен.). З польск. plawica ’пласкадонка, зробленая з аднаго кавалка дрэва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дуб, ‑а і ‑у; мн. дубы, ‑оў; м.
1. ‑а. Буйнае лісцевае дрэва сямейства букавых з моцнай драўнінай і пладамі жалудамі. Стогадовы дуб. □ Сілачом стаіць Дуб разложысты, І здалёк відаць пышны верх яго. Колас.
2. ‑у; толькі адз. Драўніна гэтага дрэва. Нарэзаць дубу. Бочка з дубу.
3. ‑а; перан. Разм. Пра высокага, моцнага чалавека. У Жарстана было сем сыноў, і чацвёра з іх такія ж дубы, як і бацька. Колас. // Пагард. Пра тупога, неразумнага чалавека. — Хоць і дуб ты, скажу табе, але заходзь, кульні з намі чарку: у мяне ж сёння вяселле — гуля-а-ем! Вышынскі.
4. ‑а. Адзін з відаў вялікіх лодак (на Дняпры, Доне). Пад поўнач Пятро Тугай закончыў рамонт дубоў, заліў смалою залапленыя месцы і вылез на паром. Краўчанка.
•••
Коркавы дуб — вечназялёнае дрэва сямейства букавых, кару якога выкарыстоўваюць для вырабу коркаў і інш.
Даць дуба гл. даць.
Плесці з дуба вецце гл. плесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сто́йла ‘загарадка для каня, каровы’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сл. ПЗБ, Сержп. Прымхі), сто́йло ‘стаянка, пастой (быдла)’, ‘дрэва з калодай пчол’ (ТС, ПСл), ‘дрэва, на якім устаноўлены вулей’ (ельск., нараўл., Анох.), сто́йла ‘глыбокае месца ў вадаёме, дзе зімуе рыба’ (ваўк., Сл. ПЗБ), ‘азярод’ (лях., там жа), ‘корань, аснова’ (дзятл., там жа), сто́йліна ‘дрэва, у дупле якога жывуць пчолы’ (лельч., Арх. ГУ), сто́іла (stójiła) ‘месца паўдзённага адпачынку статку на пашы’ (Варл.), сюды ж стойлова́ць, стойлова́цца ‘быць на стаянцы’ (ТС). Укр. стійло, рус. сто́йло. Да стаяць, стаю (гл.), гл. Фасмер, 3, 764. Паводле Лучыца–Федарца (Лекс. Палесся, 186), вузкі ўсходнеславянскі рэгіяналізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)