ка́мешек уменьш.-ласк. каме́ньчык, -ка м.;
◊
броса́ть ка́мешки в (чей-л.) огоро́д ирон. кі́даць каме́ньчыкі ў (чый-небудзь) агаро́д.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Мята́ць 1, мята́цца ’мільгаць блізка, перад вачыма’ (Юрч.), укр. мета́ти, рус. мета́ть (мечу́), польск. miotać ’кідаць’, палаб. micĕ ’шпурляе’, н.-луж. mjetaś, в.-луж. mjetać, чэш. metati, славац. metať, славен. méȧti, metáti, серб.-харв. мѐтати, ’кідаць’, ’падаваць’, макед. метка се ’кідацца, мільгаць, матляцца’, мета, балг. метка ’кіну’, ст.-слав. метати ’кідаць’. Прасл. metati. І.‑е. адпаведнікі: літ. mèsti ’кідаць’, лат. mest ’тс’, mets ’куча збожжа’ (Бернекер, 2, 41; Траўтман, 183; Фасмер, 2, 614). Дапускаецца роднаснасць з ме́сці (гл.). Іншая ступень вакалізму — motati > матаць (гл.). Сюды ж мята́льнік ’фокуснік’, мята́льніца ’жанчына, якая бегае без толку’, ’непаседа’, ’якая ўмешваецца не ў свае справы’ (Нас.), мяту́цца ’кінуцца ў якім-небудзь напрамку’ (ТСБМ, Растарг.).
Мята́ць 2, міта́ць ’месці’ (мін., КЭС). Да ме́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мета́тьI несов.
1. (бросать) кі́даць;
мета́ть бо́мбы воен. кі́даць бо́мбы;
мета́ть жре́бий кі́даць жэ́рабя;
мета́ть стог кі́даць стог;
2. (производить потомство — о животных) прыво́дзіць; (выделять икру — о рыбах) нерастава́ць; кла́сці (адкла́дваць) ікру́;
свинья́ ме́чет до двена́дцати порося́т свіння́ прыво́дзіць да двана́ццаці парася́т;
3. карт. банкава́ць;
◊
мета́ть гро́мы и мо́лнии сы́паць гро́мы і мала́нкі, сы́паць перуны́;
рвать и мета́ть так разысці́ся (развар’ява́цца);
мета́ть би́сер пе́ред сви́ньями сы́паць бі́сер (пе́рлы) пе́рад сві́ннямі;
что есть в печи́, всё на стол мечи́ погов. што ха́та ма́е, хай усі́м прыма́е.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ля́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Утвараць рэзкі стук, шум пры ўдарах, удараць з ляскам.
Л. малатком.
2. Біць, удараць па чым-н. з шумам.
Л. па плячы.
3. што. Кідаць што-н. густое, ліпкае.
Л. гліну ў шчыліны.
4. перан., што. Гаварыць што-н. неабдумана, нетакгоўна.
Ляпае языком абы што.
|| зак. паля́паць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).
|| аднакр. ля́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. ля́панне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пракі́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Расчысціць, вызваліць, кідаючы ў бакі тое, чым што‑н. засыпана, загрувашчана. — Трэ было б.. сцежку да склепа пракідаць.. Замяло, дык цяпер ні прыступу. Калюга.
2. Кідаць некаторы час. Пракідаць лапатай зямлю цэлы дзень.
пракіда́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да пракі́даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кідзе́ль ’аб хуткім кіданні’ (Нас., Сл. паўн.-зах., Янк. II). Параўн. ківель (гл.). Да кідаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кіду́н ’эпілепсія, падучая’ (Янк. I, Некр.). Да кідаць (гл.). Адносна словаўтварэння гл. Сцяцко, Афікс. наз., 69.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поверга́ть несов.
1. уст. (валить) зва́льваць, валі́ць; (бросать) кі́даць; (класть) кла́сці; (свергать) звярга́ць, зрына́ць;
2. перен. (побеждать) перамага́ць, адо́льваць;
3. перен. (приводить в тяжёлое состояние) прыво́дзіць (у ця́жкі стан); (бросать) кі́даць; (нагонять) наганя́ць (што); (погружать) аго́ртваць (чым);
эта мысль поверга́ет её в отча́яние гэ́та ду́мка прыво́дзіць (кі́дае) яе́ ў ро́спач;
поверга́ть в скорбь прыво́дзіць у сму́так, засмуча́ць;
◊
поверга́ть к стопа́м уст. кла́сці (кі́даць) да ног;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кідо́к ’хуткае, імклівае перамяшчэнне з аднаго месца ў другое без перапынкаў, за адзін прыём’ (ТСБМ). Гл. кі́даць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скале́цкі ‘моцны, пякучы (пра мароз)’ (Сцяшк. Сл.). Ад скале́ць ‘змерзнуць, скачанець’ (гл. калець) па тыпу кі́даць > кі́дкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)