Зго́мтаць ’украсці’, ’скамячыць’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. калым. сго́мтать ’скамячыць’. Другое значэнне гэтага экспрэсіўнага слова ўказвае на магчымасць сувязі з коранем ком‑ (скамячыць; параўн. рус. скомкать), тады першае можна тлумачыць як ’скамячыўшы, схаваць’ і ’ўкрасці’. Фанетыка: азванчэнне ск‑ у зг‑, магчыма, экспрэсіўна ці ў выніку асіміляцыі ‑к‑ да прэфіксальнага з‑; т замест к, як экспрэсіўная дысіміляцыя ці проста субстытуцыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ко́нік 1 ’конік, насякомае, якое скача і стракоча крыламі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Яруш., Сержп. Пр.), ’страказа’ (ТС), ’цвыркун’ (Ян., Сцяшк.). Гл. конь.
Ко́нік 2 ’вільчык’ (Мат. Гом., ТС). Гл. конь 1.
Ко́нік 3 ’варэнік’ (Мат. Гом., Ян.). Гл. комікі і ком 2. Тады конік < *комік.
Ко́нік 4 ’чарка’ (Ян.). Параўн. конаўка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ідэа́л м.
1. (род. ідэа́лу) в разн. знач. идеа́л;
і. хараства́ — идеа́л красоты́;
2. (род. ідэа́ла) (о ком-л.) идеа́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
невысо́кий невысо́кі;
быть невысо́кого мне́ния о ко́м-л., о чём-л. быць невысо́кай ду́мкі аб кім-не́будзь, аб чым-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шыша́к 1, ‑а, м.
1. Тое, што і гронка. Шышак вінаграду.
2. Разм. Патаўшчэнне ў выглядзе шышкі на сцёблах некаторых раслін. У балотцы зімой мы корпаліся паміж высокіх купін, ламалі тугія шышакі, што раслі сярод густога чароту. Даніленка.
3. Вялікая колькасць насякомых, якія сабраліся ў адзін ком. Шышак пчол.
шыша́к 2, ‑а, м.
Старажытны воінскі шлем, які заканчваўся вастрыём з шышкай наверсе. // Верхняя частка гэтага шлема, якая мае выгляд шышкі. На самым шышаку шлема — дзірачка, яе зрабіла белагвардзейская куля. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гру́да ж.
1. глы́ба; кусо́к м.; (затвердевшей земли) ком м.;
2. собир. ко́мья;
калёсы тарахце́лі па замёрзлай ~дзе — теле́га тарахте́ла по замёрзшим ко́мьям
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уцяша́цца несов.
1. (переставать горевать) успока́иваться, утеша́ться;
2. (находить в ком-, чём-л. отраду) ра́доваться;
3. (становиться спокойным) успока́иваться;
4. страд. успока́иваться, утеша́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поселя́ть несов.
1. сялі́ць, пасяля́ць;
2. перен. се́яць; (возбуждать, вызывать в ком-л.) выкліка́ць;
поселя́ть вражду́ се́яць варо́жасць;
поселя́ть трево́гу выкліка́ць (се́яць) трыво́гу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
останови́ть сов.
1. (прекратить движение) спыні́ць, затрыма́ць;
2. (сдержать, запретить что-л.) спыні́ць, не даць;
3. (сосредоточить на ком-, чём-л.) спыні́ць; звярну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Камя́к, камякі́, камяке́ ’сціснуты, змяты, злеплены кавалак мяккай масы’ (ТСБМ), ’камы, бульбяная каша’ (навагр., свісл., лун., Шатал.; стаўб., З нар. сл.; Федар. Рук.; слонім., Шн. 3; лях., барыс., дзярж., ганц., пух., ст.-дар., Сл. паўн.-зах.; Мал., Янк. БП, Гарэц., Сцяшк., Жд. 3); ’няўдала спечаны, глейкі хлеб’ (КЭС, лаг.; ашм., Сл. паўн.-зах.); шчуч. ’галушка’, ’засохлая гразь’, воран. ’макуха’ (Сл. паўн.-зах.). Прадуктыўнае ў бел. гаворках утварэнне з суфіксам ‑ʼак, да ком, камы 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)