далга́цца і даілга́цца, ‑лгуся, ‑лжэшся, ‑лжэцца; ‑лжомся, ‑лжацеся; зак.
Разм. Ілгучы, дайсці да непрыемных вынікаў. Далгаўся да таго, што ніхто не верыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дату́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Дайсці да якога‑н. месца. Чубар датупаў да апошняга размежавальнага капца, глянуў на далёкую дарогу. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапрэ́ць, ‑прэю, ‑прэеш, ‑прэе; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прэючы, дайсці да гатоўнасці. Боб прапрэў.
2. Пакрыцца потам; прапацець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Не́руш ’глухое месца ў лесе, да якога цяжка дайсці’ (Сцяшк.). Ад не і рухаць ’кранаць, варушыць’, параўн. няру́шаны (нерушеный) ’цэлы, некрануты’ (Нас.), неру́ханы ’неараны’ (Сл. ПЗБ), невору́шэны ’некрануты’, не́воруш ’бязлюднае месца’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разлажы́цца², -лажу́ся, -ло́жышся, -ло́жыцца; зак.
1. Тое, што і раскласціся².
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Распасціся пад уздзеяннем бактэрый, згніць.
Торф яшчэ слаба разлажыўся.
3. перан. Дайсці да поўнага маральнага падзення; дэзарганізавацца.
|| незак. разлага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. разлажэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наню́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Уволю, многа панюхаць. Нанюхацца тытуню. // Многа панюхаўшы, дайсці да стану хваравітасці або ап’янення. Нанюхацца эфіру. Нанюхацца опіуму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. З цяжкасцю дайсці, прыйсці куды‑н. — Я сёння позна, Андрэй. Дарога псуецца, дарогі няма. Пакуль прыпхаўся... Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разві́цца, -заўю́ся, -заўе́шся, -заўе́цца; -звіўся, -звіла́ся, -ло́ся; зак.
1. Раскруціцца, расплесціся (пра што-н. звітае, завітае).
Вяроўка развілася.
2. Распусціцца (пра пупышкі, кветкі і пад.).
З прыходам цяпла дрэўца прыгожа развілося.
Тады каза разжывецца, як куст разаўецца (прыказка).
3. Відазмяняючыся, знаходзячыся ў працэсе росту, дасягнуць вышэйшай або пэўнай стадыі развіцця.
Усходы добра развіліся.
4. Дайсці да высокай ступені дасканаласці, высокага ўзроўню, найбольшай сілы.
Шырока развілася сучасная літаратура.
Здольнасці развіліся.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць мацнейшым, умацавацца, памацнець.
Мускулы развіліся.
6. Паступова павялічваючыся, узмацняючыся, дайсці да значнай ступені.
З гары развілася вялікая скорасць.
|| незак. развіва́цца, -а́ецца.
|| наз. развіццё, -я́, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дабрысці́, ‑брыду, ‑брыдзеш, ‑брыдзе; ‑брыдзём, ‑брыдзяце; пр. дабрыў, ‑ла, ‑ло; зак.
Разм. З цяжкасцю дайсці, дабрацца да якога‑н. месца. Я ўставаў І ішоў па ваеннай дарозе. Верыў — дома мне быць, Дабрыду, дажыву... Броўка. Снегу, снегу — не праехаць, Снегу, снегу — не прайсці! Хоць бы стомленай, у сне хоць Да Лучосы дабрысці... Лось. // Павольна, не спяшаючыся, дайсці. Непрыметна дабрылі да вёскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асатане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Дайсці да крайняй лютасці, злосці. [Бабка Марыя:] — Колькі жыву, такога не бачыла... І набылі яны тут яшчэ толькі-толькі.., а ўжо асатанелі. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)