дуэ́ль, ‑і, ж.
1. Паядынак з выкарыстаннем зброі паміж дзвюма асобамі на зараней вызначаных умовах. Выклікаць на дуэль. Дуэль на шпагах.
2. перан. Змаганне двух якіх‑н. бакоў. Бесперастанку біла іх артылерыя, ведучы дуэль з нашай. Шамякін.
[Фр. duel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пала́ткі, ‑так; адз. няма.
Насціл з дошак паміж печчу і процілеглай сцяной (на даволі высокім узроўні ад падлогі) у старой сялянскай хаце. Бацька доўга яшчэ сядзеў на ўслоне ля стала. Затым устаў і палез на палаткі. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспе́лы, ‑ая, ‑ае.
Які зрабіўся, стаў спелым. У галлі і лісці бялеюць і чырванеюць яблыкі, а паспелыя сліўкі густа спляліся і віснуць, чорныя, да долу. Гарэцкі. Стаіўся верасень у кусціках лазы, Паміж імхоў і журавін паспелых. Ліхадзіеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перазнаёміцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.
Пазнаёміцца з усімі, многімі або паміж сабою. Расказваючы аб дарожных прыгодах, таўстун звяртаўся то да аднаго, то да другога пасажыра, і неяк само так выйшла, што ў купэ ўсе хутка перазнаёміліся. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перацалава́цца, ‑луюся, ‑луешся, ‑луецца; зак.
Пацалавацца з усімі, многімі, пацалаваць адзін другога — пра ўсіх, многіх. Як Васіль, так і Хлор з Янкам пасля благаслаўлення перш пацалаваліся з Тадосяй, потым перацалаваліся паміж сабою і выйшлі з хаты. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
полімарфі́зм, ‑у, м.
Спец.
1. У біялогіі — наяўнасць сярод асобін аднаго і таго ж віду (жывёлы або раслін) форм, якія рэзка адрозніваюцца паміж сабой.
2. У хіміі — здольнасць аднаго і таго ж рэчыва крышталізавацца ў розных формах.
[Ад грэч. poly — многа і morphē — форма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ка́псля ’капсуль у бутэльцы’ (Яруш.), малар. капсыль, капсуль ’жалезная пракладка паміж колам і загваздкай’ (Нар. словатв.). З польск. kapsla ’тс’, якое з ням. Kapsel ’футарал, зложніца, кажух, капсула’. Форма на -уль, магчыма, аформілася пад уплывам рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міжыпа́рніца, міжы́пер(с)ніца, мізі́перніца, мізыперэ́сьніца ’прэласць, нарыў паміж пальцамі рук’, ’хвароба ног у кароў’ (Жд. 1, Чач., ТС; светлаг., Мат. Гом.; іўеў., Сцяшк. Сл.; лях., даўг., Сл. ПЗБ). Да між 1 і перст (< прасл. pьrstъ ’палец’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наспа́шкі ’ў здольшчыне’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да пахиць ’рабіць, працаваць (звычайна на полі)’; для прыслоўя зыходным мог быць назоўнік тыпу *спашкі ’ўраджай, г. зн. ’тое, што атрымана ў выніку сумеснай працы і што дзеліцца паміж кампаньёнамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су́вязь, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Адносіны ўзаемнай залежнасці, абумоўленасці, агульнасці паміж чым-н.
С. навукі з вытворчасцю.
Прычынная с.
2. Цесныя зносіны паміж кім-, чым-н.
Гістарычныя сувязі народаў.
Не траціць сувязей са школай.
3. Любоўныя сувязі, сужыццё.
Быць у сувязі з кім-н.
4. мн. Блізкае знаёмства з кім-н., якое дае магчымасць мець падтрымку, выгаду ў чым-н.
Мець сувязі ў медыцыне.
Надзейныя сувязі.
5. Зносіны з кім-, чым-н., магчымасці такіх зносін, а таксама сродкі, пры дапамозе якіх ажыццяўляецца прыём і перадача інфармацыі.
С. з Мінскам.
Тэлеграфная с.
С. пры дапамозе спадарожніка Зямлі.
6. Сукупнасць устаноў, тэхнічных сродкаў і праграм, якія забяспечваюць зносіны на адлегласць (тэлефон, электронная пошта, тэлеграф і інш.).
Паштовае аддзяленне сувязі.
Работнікі сувязі.
Мабільная с.
◊
У сувязі з чым — з прычыны чаго-н.
Спазнілася ў сувязі з дрэнным надвор’ем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)