эбе́навы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да абена; зроблены з эбену. Эбенавая шкатулка. Эбенавая дошка.
2. у знач. наз. эбе́навыя, ‑ых. Сямейства трапічных злучанапялёсткавых раслін, да якіх адносіцца і чорнае дрэва.
•••
Эбенавае дрэва — тое, што і чорнае дрэва (гл. дрэва).
[Ад грэч. ébenos — чорнае дрэва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эпіго́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да эпігона; уласцівы эпігону. Эпігонскае мастацтва. □ Эпігонскі класіцызм ва ўмовах Беларусі з яго напышлівымі трагедыямі і одамі на польскай мове, з яго далёкімі, незразумелымі вазамі ў якасці літаратурных герояў успрымаўся як з’ява чужародная. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
этнаграфі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да этнаграфіі. Этнаграфічны музей. Этнаграфічнае даследаванне. □ У канцы 1912 г. для ўдзелу ў этнаграфічным вечары ў Пецярбург другі раз прыехаў Ігнат Буйніцкі. Ліс. Найбольш раннімі працамі Філіповіча ў галіне графікі з’яўляюцца этнаграфічныя замалёўкі. Шматаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свабо́дны, -ая, -ае.
1. Які карыстаецца свабодай, валодае незалежнасцю, суверэнны.
Свабодныя рэспублікі.
2. Незалежны, не звязаны ні з кім якімі-н. абавязкамі, адносінамі.
С. перакладчык.
С. мастак.
3. Які не ведае перашкод, абмежаванняў, не абмежаваны пэўнымі нормамі.
Рашучыя свабодныя паводзіны.
Свабодныя адносіны.
4. Які працякае, адбываецца лёгка, без замінак.
Свабоднае дыханне.
Свабодныя рухі рукамі.
Свабодна (прысл.) гаварыць на кітайскай мове.
5. Нікім або нічым не заняты; вольны.
Свабоднае месца ў партэры.
Свабодныя рукі (нічым не занятыя).
6. Не цесны.
Свабоднае паліто.
7. Прасторны, раскошны.
У тэатры прыгожа і свабодна (прысл.).
8. разм. Які не знаходзіцца ў дадзены момант у карыстанні.
Пакой с.
Свабодныя грошы.
9. Які ні да чаго не прымацаваны, ні з чым не злучаны.
С. канец ланцуга.
|| наз. свабо́днасць, -і, ж. (да 1, 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
во́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Прыгодны для ворыва, пасеву сельскагаспадарчых культур; на якім сеюць або пасеяны такія культуры. Дзе-нідзе паміж лясоў і зараснікаў былі раскінуты лапінкі ворнай зямлі. «Беларусь». // Які мае адносіны да ворыва. Ворны слой.
2. Прызначаны для ворыва. Верныя прылады.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́лавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да апалу 2. Апалавы камень. // Які зроблены з апалу 2 або ўтрымлівае апал 2. Апалавы пярсцёнак. // Малочна-белы з жоўтым або блакітным адценнем; такога колеру, як апал 2. На апалавым небе не было ніводнай хмурынкі. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарлавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да горла (у 1 знач.). Гарлавы храсток.
2. Нізкі, здаўлены (пра голас). І раптам стук кулака па стале разлёгся, як рэха, у бязлюднай карчме, а за ім гарлавы крык: — Так, Шчыгельчык, ці не? Кажы!.. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дружба́цкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да дружбака, дружбакоў; сяброўскі. [Міхась] наогул быў дружбацкі хлопец і за кампанію гатовы быў аддаць усё. Шахавец. І з тае часіны, дзе б хто з іх ні быў, сувязь дружбацкая між імі не парывалася. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
душавы́, ‑ая, ‑бе.
1. Які мае адносіны да душа. Душавая ўстаноўка. □ У кватэрах прадугледжаны і газавыя пліты, і прасторныя балконы, і душавыя пакоі, і зручныя сценныя шафы. Грахоўскі.
2. у знач. наз. душава́я, ‑ой, ж. Памяшканне з душавымі прыстасаваннямі. Зайсці ў душавую.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыялекты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Заснаваны на дыялектыцы (у 1 знач.). Дыялектычны метад. Дыялектычная філасофія.
2. Які мае адносіны да дыялектыкі (у 2 знач.). Класікі марксізма-ленінізма вучаць разглядваць форму і змест у іх дыялектычным развіцці і ўзаемнай сувязі. «Беларусь».
•••
Дыялектычны матэрыялізм гл. матэрыялізм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)