шпачы́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шпака, належыць яму. Запахла сіняе прылессе шпачыным пер’ем і раллёю. Вялюгін. Ля кожнага дома на доўгіх жэрдках або на дрэвах віднеліся шпачыныя хаткі. Чарнышэвіч. // Які складаецца са шпакоў. І няхай не да нашых прычалаў усход Прыязджае, наставіўшы ветразі алыя, Каб пачуць, як вясёлы шпачыны хор Прыгажосць свайго краю расхвальвае. Чэрня. Пад пошчак шпачыны вясёлы З матуляй я ўранні ўставаў. І. Калеснік. Калі яшчэ дажынкі — Зажынкаў не відаць. І вывадак шпачыны Не вучыцца лятаць. Голуб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́жкае ’печань у кабана’ (КСТ). Ад важкі 1. Значэнне звязана, відаць, з антонімам лёгкае, лёгкія. Гл. яшчэ вагкуша.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́ндзя ’там далей, але відаць’ (КЭС, лаг.). Складанае прыслоўе вун (гл.) + дзе з адлюстраваннем т. зв. моцнага якання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́рэч ’сенакос або паша’, вы́рэч ’тс’ (КСТ). Відаць, з *урэчча ’месца ля ракі’, якое захавалася ў тапоніме Урэчча.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вусаві́на ’кусок поля, які ўдаецца ў лес’ (КСП). Відаць, ад вус; параўн. вусы ’кліны ў адзенні’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́точка ’рабро ў кошыку’ (КСТ). Відаць, ад вы́тачка з характэрным для поўдня Беларусі пераходам ы > у пасля губных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жарсць ’жаданне’ (Касп.). Відаць, аказіяльнае ўтварэнне ад асновы жар (гл.) з фармантам ‑сць паводле ўзору страсць, жарасць ’спёка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жаўткі́ ’ўнутраныя органы (ныркі, печань, кішэчнік, страўнік)’ (клец., Нар. лекс., 207). Відаць, перанос ад жаўток ’унутраная часціна яйка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
З’е́д ’шрам’ (Мат. Гом.). Відаць, бяссуфіксны назоўнік ад зʼесці, jьz‑ěd‑ti ’сапсаваць, грызучы’. Корань *ěd‑. Гл. ежа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Карма́г ’абломак нажа’ (Грыг.). Відаць, трэба чытаць карман (гл.). якое ад карнай ’нож з кароткім зламаным лязом’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)