насыхо́дзіцца, ‑дзіцца; зак.

Сысціся ў вялікай колькасці. У бакавым пакоі раённага Дома культуры было паўнютка людзей — гэта наз’язджаліся і насыходзіліся з усяго раёна сведкі. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мах¹, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Адзін хуткі рух у паветры чым-н., узмах.

М. крыла.

М. рукі.

2. У спорце: адзін рух нагой, рукой або корпусам уперад, назад або ўбок.

М. уперад.

◊

Адным махам, за адным махам (разм.) — адразу, за адзін прыём.

Даць маху (разм.) — дапусціць памылку.

З усяго маху (разм.) — размахнуўшыся, з усяе сілы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэвалюцыяне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Удзельнік рэвалюцыйнага руху, рэвалюцыі (у 1 знач.), прыхільнік рэвалюцыйных метадаў барацьбы, носьбіт рэвалюцыйных ідэй.

Прафесійны р. (які прысвяціў усяго сябе рэвалюцыйнай барацьбе).

2. Чалавек, які робіць пераварот, адкрывае новыя шляхі ў якой-н. галіне жыцця, навукі, вытворчасці.

Р. у паэзіі.

|| ж. рэвалюцыяне́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Таке́ля ’толькі’ (Сцяшк.), ’не; яшчэ; усяго толькі’ (іўеў., Яшк. Мясц.). Да тыкеле (гл.), мена пад уплывам так, таквеле, гл. Не звязана, відаць, са штучна ўтвораным та́кель (Ласт.), да такаць 1 (гл.) з рэдкім суф. ‑ель, па тыпу вярзель, круцель (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 38).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

замарачэ́нне, ‑я, н.

Разм. Зацямненне свядомасці; замарока. Даніла .. ў цяжкім замарачэнні не стрымаў сябе, упікнуў Улляну. Кулакоўскі. Усяго шэсць глыткоў, і соннае замарачэнне бясследна знікае. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адасо́бленасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан адасобленага (у 2 знач.). Пачуццё адасобленасці. □ Зацятасць ночы, адасобленасць ад усяго на свеце, перажытае сёння — абудзілі ўспаміны аб мінулым. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́брае ср., сущ. хоро́шее; пу́тное;

◊ па-до́браму — по-хоро́шему;

чаго́ до́брага яшчэ́ — не ро́вен (ровён) час;

усяго́ до́брага! — всего́ хоро́шего!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

утылітары́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Паслядоўнік, прыхільнік утылітарызму (у 2 знач.).

2. Чалавек, які імкнецца з усяго атрымліваць выгаду, карысць, расцэньвае ўсё толькі з практычнага пункту гледжання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нажы́цца, -жыву́ся, -жыве́шся, -жыве́цца; -жывёмся, -жывяце́ся, -жыву́цца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць набытым у выніку практыкі.

Вопыт з гадамі нажывецца.

2. на чым. Атрымаць прыбытак, абагаціцца.

Н. на чужым горы.

Н. на махінацыях.

3. Пражыць доўгі час, многа пажыць (разм.).

Нажыўся за свой век, усяго пабачыў.

|| незак. нажыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

валюнтары́зм, ‑у, м.

1. Ідэалістычная плынь у філасофіі, якая аб’яўляе волю вышэйшым, творчым прынцыпам быцця, першаасновай усяго існага.

2. Прызнанне волі, а не розуму рашаючым фактарам псіхічнай дзейнасці чалавека.

[Ад лац. voluntarius — валявы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)