СПА м., ист. (Саве́т Пра́цы і Абаро́ны) СТО (Сове́т Труда́ и Оборо́ны)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Астачарце́ць ’абрыднуць’ (КТС). Відаць, з рус. осточертеть ’надаесці як сто чарцей’, утворанага з цыркумфіксам о‑ — ‑еть (Фасмер, 3, 164; КЭСРЯ, 316).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стометро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.
Разм. Дыстанцыя ў сто метраў у спартыўных спаборніцтвах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́бля, -і, мн. -і, -бель і -яў, ж.
Халодная зброя з доўгім выгнутым клінком.
Сячы шаблямі ворага.
Атрад у сто шабель (г.зн. складаецца са ста кавалерыстаў).
|| памянш. ша́белька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
|| прым. ша́бельны, -ая, -ае.
Шабельныя ножны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Стакало́с ‘каласоўнік’ (стол., лельч., жытк., мазыр., Расл. св.; ЛА, 1), стоколо́с, стоколо́са ‘гірса’ (ТС), укр. стоко́лос, рус. стоко́лос, польск. stokłos, чэш. stoklosa, славац. stoklas, серб.-харв. сто̀класа, славен. stóklas. Прасл. *stokolsъ; ад сто і колас (Міклашыч, 335; Фасмер, 3, 764). Махэк₂ (579) заўважае, што лічэбнік сто не мае канкрэтнага значэння, абазначае толькі вялікую колькасць каласкоў у гэтай расліны ў параўнанні з адным коласам культурных збожжавых раслін.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапла́віць, ‑плаўлю, ‑плавіш, ‑плавіць; зак., што.
1. Падвергнуць плаўцы, пераплавіць. Праплавіць сто тон руды.
2. Плавіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Со́тня ‘адзінка ліку, роўная ста’ (ТСБМ, Некр. і Байк., ТС, Бяльк., Сержп. Прымхі). Укр., рус. со́тня ‘тс’. З *сътьня (гл. сто). Фасмер, 3, 728.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́сеяць, ‑сею, ‑сееш, ‑сее; зак., што.
1. Рассеяць насенне; пасеяць. Высеяць сто пудоў жыта.
2. Прасяваючы, адлучыць што‑н.; адсеяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.
1. Прыблізна злічыць, вызначыць што-н. (разм.).
П. на калькулятары.
2. што і чаго. Дабавіць.
Прыкінь сто рублёў.
|| незак. прыкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прыкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыкі́дка, -і, ДМ -дцы, ж. і прыкі́дванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
працэ́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Сотая доля ліку, які прымаецца за цэлае, за адзінку (абазначаецца знакам %). // Колькасць, якая вымяраецца ў сотых долях чаго‑н., прынятага за адзінку. Выканаць план на сто пяць працэнтаў.
2. Даход, які атрымліваецца на кожныя сто рублёў (ці сто іншых грашовых адзінак) капіталу. Працэнт прыбыткаў.
3. Плата, якая атрымліваецца крэдыторам ад даўжніка за карыстанне пазычанымі грашамі. З гэтага гоману выплыў Рыгораў жарт, пасланы да гаспадыні: — Папрашу ваш доўг з працэнтам. Гартны.
4. Узнагарода, якая вылічваецца ў залежнасці ад абароту, даходу. Сам Стась атрымлівае ўсяго тры рублі ў месяц ды невялікі працэнт ад продажу газет, але ён любіць беларускую газету, спачувае і спрыяе ёй, як можа. Колас.
•••
На (усе) сто працэнтаў — поўнасцю.
[Ад лац. pro centum — за сто.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)